Draagbaar

Mensen die zich in het verleden een voorstelling probeerden te maken van hoe het leven in de eenentwintigste eeuw er zou uitzien, maakten zich vaak een bijzonder accuraat beeld van tot wat de technologie in staat zou zijn: bekijk bijvoorbeeld deze artists impression uit diep de vorige eeuw van wat we vandaag een draagbare telefoon noemen.

De zeden en gewoonten van de mensen van de toekomst bleken echter veel moeilijker te voorspelen: wie had verwacht dat we vandaag het roken zo goed als hadden uitgebannen. Cultuur: veel ingewikkelder dan technologie.

Boektitels

Eén van de betere boektitels en inderdaad de perfecte samenvatting van de wereldgeschiedenis: The Decline and Fall of Practically Everybody.

Will Cuppy bedacht overigens nog wel andere al even wonderlijke boektitels: How to Be a Hermit, How to Become Extinct, How to Tell Your Friends from the Apes en het bijzonder intrigerende How to Attract the Wombat.

Vergeefsheid

Een foto die, als je hem bewust probeert te maken, nooit zo mooi kan zijn. Dat roze deken, die plooien. Die lichtblauwe muur, overgaand in een soort oud-roze bovendeel. De lijnen van de afboordende strook, waarvan de onderste parallel loopt met de onderkant van de neus van de dame en de bovenste met de wenkbrauwen. En dan de dame zelf: roodharig en redelijk bleek van vel, perfect uitgebalanceerd met die lichtblauwe en roze achtergrondtinten. Sluitstuk: dat belachelijke groene petje, met de lelijke geblokte gele hoofdletters.

Waarom sluitstuk? Het is een beetje als mensen die thuis blote foto's van elkaar maken. Hoezeer alle betrokkenen ook hun best doen om iets van hitsigheid uit te stralen, het koffiezetapparaat op de achtergrond of de beige relaxzetels illustreren de vergeefsheid van die ambitie.

De vergeefsheid van ambitie. Maar wel een mooie foto.

Het prentje: via superbomba.

Zwarte vlag

Dagen waarop een mens in oorlog ligt met de wereld. Beman het kraaiennest! Hijs de zwarte vlag! Geef de luchtmacht het bevel op te stijgen. Eén, twee, drie, veel Pearl Harbours. Het zal ze leren! Wat precies, dat bedenken we wel een andere keer.

René Magritte, Le Drapeau Noir, 1937. Te bezien in de Scottish National Gallery of Modern Art te Edinburgh.

Er op uit

De periode van het jaar waar steeds vaker de vraag opduikt: en waar ga jij dit jaar naar toe. Het fijne is dat je tegenwoordig luiheid en/of geen zin voor avontuur als duurzaamheid en ecologisch bewustzijn kunt verkopen. Er op uit in eigen streek. Met de trein of de bus en 's avonds weer gezellig thuis. Ecologische voetafdruk verwaarloosbaar.

Het prentje: James Walker Tucker (1898-1972), Hiking, 1936.

Chatbots

Eén van de meer interessante conversaties van de afgelopen jaren: de mensen van Cornell University lieten twee chatbots -geautomatiseerde gesprekspartners- met elkaar praten (meer hier.) Redelijk snel hebben ze van elkaar door dat ze robots zijn. Vervolgens worden even de grote theologische vragen afgehandeld om dan de afsluitende vraag op te werpen: zou jij geen lichaam willen hebben? Redelijk fascinerend allemaal.

In april

Op het geëmailleerde vlakke,
zo blauw als in april wel voorkomt,
verhieven berken stil hun takken
en werden ongemerkt tot avond.

Een klein patroon, een ragdun netwerk
dat scherp omlijnd voorgoed verstard is,
zoals op porseleinen vaatwerk
een prent soms haarfijn aangebracht is,

zorgvuldig op de glazen basis
er door een etser ingetekend
die zich zijn broze kracht bewust is,
de dood een ogenblik vergetend.

Osip Mandelstam, naamloos gedicht, 1909. Vertaling Peter Zeeman (hier meer).

Het prentje: Isaac Levitan (1860-1900), Bij Maanlicht, 1898.

In Nederland

In Nederland zijn er ruim 31 miljoen gezelschapsdieren, gemiddeld 7.7 dieren per gezin. Ongeveer 30% van het totaal is aquariumvis, 12.5% is kat, 7% is hond, 3.2% is konijn, 10% is zang en siervogel, en 2.9% duif (bron: Dibevo).

PS: Bericht van de redactie: morgen verschijnen we niet. Waarom niet? Daarom niet.

Cafetière

Van voor de tijd toen koffie uit capsules en automaten kwam, de cafetière van Honore de Balzac. Wat de vraag opwerpt of Balzac daadwerkelijk vijftig kopjes koffie per dag dronk, zoals je her en der leest. Iemand zocht het uit: eigenlijk is daar geen bewijs voor. Balzac werkte geregeld de nacht door, onderwijl talloze kopjes koffie drinkend, dat weten we. Maar hoeveel kopjes precies? Geen idee.

Wel een mooie koffiepot, overigens.

Niet Van Hier

"Wouter Deprez stelde enkele weken terug de zaken helemaal op scherp. Bij de boekvoorstelling van Marc Reugebrinks roman Het Belgisch huwelijk las hij met agressief plezier een volkseigen passage uit het boek voor, waarin iemand van ons aan een Hollander uitlegt waarom hij nooit een Vlaming kan worden. Als de Hollander de ‘milde omgangsvormen’ van de Vlaming en onze bescheidenheid roemt, antwoordt zijn Vlaamse gesprekspartner in de gij-vorm: ‘Ge moet eens de tekst van dat zogeheten volkslied lezen, die Vlaamse Leeuw met zijn wraak en woede, met dat geklauw en dat verscheuren, met het bloed en het slijk waarin hij de vijand zal versmoren – dat is godvernonde geen volkslied, dat is het lied van een bende psychopaten.’ En voor wie een aftands volkslied geen overtuigend argument meer is, voegt hij er nog aan toe dat we met die ‘milde omgangsvormen’ ook vandaag nog vreemdelingen ‘zand in de ogen strooien door die typische katholieke achterbaksheid van ons’. Op het hoogtepunt van zijn uitval slaat zijn aan masochisme grenzende zelfkritiek dan toch weer om in uitsluiting: ‘Want maat, ge kunt hier uw kas afdraaien totdat ge blauw ziet, nooit, nimmer zult ge een van ons zijn.’ Wij zijn nooit te vatten, en daar zijn we fier op: ‘We zeggen dat niet in uw gezicht. O nee. Maar te gepasten tijde zult ge het weten en verstaan en voelen: Gij Zijt Niet Van Hier.’"

Bert Bultinck, 'Kunnen vreemdelingen vrienden met ons worden?', De Standaard, 19.04.2014.

Het prentje: Jean Brusselmans (1884-1953), De Tuinen, 1934.

Amfibiescooter

Weer zo'n fantastische uitvinding die op één of andere manier nooit ingang heeft gevonden: de amfibiescooter (filmpje). Het dragen van een strak Brits pak met bolhoed en het vergezeld zijn van een fijne rolkraagtruidragende dame helpen natuurlijk. Maar ook zonder: voortreffelijke uitvinding.

Onze jongens

Het is oneerlijk, maar omwille van de rollercoaster van emoties die de favoriete voetbalclub de voorbije twee seizoenen doormaakte, hebben we dat andere team, dat van onze jongens, een beetje verwaarloosd. We moeten daar ook niet hypocriet over doen: toen onze jongens een paar seizoenen terug begonnen te kapseizen en in vierde provinciale -lager kan je niet- terechtkwamen, haakten we af. Minder omwille van de sportieve perikelen; die horen er immers bij. Meer omwille van de extra-sportieve. En die hadden dan vooral te maken met de larger than life-voorzitter. Toen die tijdens de wedstrijd aangaf de trainer en een deel van de spelers te zullen ontslagen en vervolgens een groep protesterende supporters uit het stadion joeg, was het even welletjes geweest.

Hoe gaat het inmiddels nog met de jongens? Ze sloten het seizoen af in 4B met een negende plaats, netjes in het peloton. Wel fijn dat de televisie onlangs op bezoek kwam. De voorzitter en Ylona, de allertrouwste der supporters, voeren het woord (hier).

We beloven dat we, nu het mogelijk weer wat stabieler is geworden op de favoriete voetbalclub, ook terug regelmatiger onze jongens komen aanmoedigen.

Het prentje van het stadion via Levydays. Hier nog meer prentjes.

De schokgolf

Simenon is goed in woede. Blijkbaar hebben we in ons achterhoofd een bepaald script voor situaties waarin we menen woedend te moeten worden. Achteraf en in kalme tijden verklaren we woede weg als iets dat ons overviel en waar we geen controle over hadden. Het gekke is, dat dat meestal niet waar is. Vaak is er, geconfronteerd met opkomende ergernis, een aantoonbaar moment waarop je beseft: nu kan ik woedend worden. Maar ook dan laten we ons meestal niet zomaar gaan. In die aanloopfase zijn we nog grotendeels in controle. We kijken naar onszelf en we vieren een beetje de teugels. In die fase zijn we duidelijk nog zoekende. Het lijkt alsof we, om helemaal loss te gaan, een geschikte aanleiding nodig hebben, iets dat blijkbaar rechtvaardigt dat we buiten onszelf mogen gaan.

Simenon geeft goed weer hoe dat zoeken en afwegen in zijn werk gaat. In een escalerend conflict is de woede "als een rivier, die zijn definitieve bedding nog niet heeft gevonden en wild zoekend uitloopt, zich opsplitst in talloze stroompjes". Soms vinden we niets dat geschikt is om de woede de vrije loop te laten en dan meandert het conflict voort in ongestructureerd gesputter en gezeur. Soms hebben we iets en dan mogen de sluizen open. Dan komt de fase die we achteraf beschrijven als die waarin we buiten onszelf waren. Maar zelfs dan houden we een oogje op het controlepaneel. Terwijl we met dingen gooien en vloeken en tieren, kijken we ook toe op dat gooien en vloeken en tieren. Simenon beschrijft dat dubbele treffend: "Het was maar spel en toch speelde hij niet vals. Hij bekeek zichzelf als in een spiegel, maar dat ging vanzelf, het was geen opzet." Gecontroleerd de controle kwijt.

Mensen laten zelden helemaal los. Maar ze vinden het naderhand wel makkelijk zich te verschuilen achter het excuus dat ze zichzelf niet meer in de hand hadden. Mensen zijn niet dom. De meeste mensen toch niet.

Het prentje: de geciteerde passages komen uit Le Coup de Vague (1939), in het Nederlands "De Schokgolf".

Heren van stand

Een voorbeeld voor de mannelijke helft van de wereldbevolking, deze heren van stand. Er is gewoon ook iets met de stof waaruit ze toen jasjes en broeken sneden. Er valt ongetwijfeld veel goeds te zeggen over allerhande kunststofderivaten ("zijn goed voor hun oude moedertjes, zetten zich in in het verenigingsleven, sorteren netjes het huisafval"), maar als basismateriaal voor een deftig herenkostuum vallen ze in het niet bij het wollen stofje dat aan de basis lag van de pakken waarmee Humphrey Bogart en Peter Lorre hier voor fotograaf Robert Capa poseren.

Heren van stand.

Foute zegels

Alleen meerderjarigen mogen prentjes kijken vandaag. Het gaat immers om Erg Foute Zegels. Een slecht voorbeeld voor de jeugd. Daarom worden ze nu in allerijl uit circulatie genomen en vernietigd. Que? (Meer hier).

Met bovenstaande zegels dachten de Amerikaanse posterijen ook eens iets verantwoord te doen: in een reeks leuke prentjes werd de jeugd getoond dat er nog iets anders is dan met je wijsvinger het scherm van je iphone doen bewegen. Jammer genoeg was dat buiten de entourage van de Obama's gerekend. Toen die, met het oog op de persvoorstelling waarop de presidentsvrouw de eerste zegels in ontvangst zou nemen, de prentjes onder ogen kreeg, brak er paniek uit. Want wat zie je? Kindjes doen allerlei gevaarlijke dingen zonder eerst een helm op hun gevoelige hoofdjes te hebben gezet. Heel erg fout. Verbieden die zegels!

Ooit kijken we naar deze tijd als naar die van de Victorianen, die voor alle zekerheid, als ze het over een tafelpoot hadden, het woord "leg" vervingen door "limb", opdat niemand op onzedige gedachten zou komen. Achteraf concluderen we dan: het zegt veel over mensen als ze dat soort gedachtekronkels ontwikkelen. Benieuwd hoe ze later onze kronkels zullen interpreteren.

Parafernalia

Nog even en al die opgespaarde parafernalia uit de Koude Oorlog komen weer van pas. Een Duitse wijsgeer beweerde dat de geschiedenis zich herhaalde, de eerste keer als tragedie, de tweede keer als klucht. Die lectuur van de geschiedenis suggereert dat het bij elke herhaling steeds lolliger wordt. Dat zou in de praktijk nog wel eens kunnen tegenvallen. Zoals wel meer van de geschiedenislessen die de Duitse wijsgeer in kwestie meende te moeten trekken.

Noorse vrienden

Onze Noorse vrienden verleggen grenzen. Na een eerder acht-en-een-half uur durend uur durend televisieprogramma over breien en eentje van zes uur waarin je met de trein van Oslo naar Bergen reisde, kan je nu in prime time het reilen en zeilen volgen in een speciaal daartoe gebouwd nestkastje. Af en toe komen er meesjes op bezoek, een enkele keer een eekhoorn en heel vaak gebeurt er gewoon niets (meer hier).

Noorwegen: er valt ook veel goeds voor te zeggen.

Murat Palta

Murat Palta is een jonge Turkse designer. Voor zijn eindwerk maakte hij posters voor een aantal klassieke films in de stijl van de traditionele Perzische miniaturen (hier).

Het prentje: Murat Palta's versie van Kill Bill. Ook in deze versie blijft Uma Thurman overeind. Uma Thurman blijft altijd overeind. Uma Thurman is dan ook geweldig. In de verschillende betekenissen van dat woord.

Wetenschap

Daar moeten we eerlijk in zijn: wetenschappelijke tijdschriften zagen er vroeger gewoon veel beter uit.

Perfecte song

Gek eigenlijk dat er nog voortdurend nieuwe plaatjes worden gemaakt. Eigenlijk volstaat het bovenstaande cd in huis te halen om te beseffen dat de mensheid alles wat muzikaal te bereiken valt, eigenlijk al heeft bereikt. Dat deed ze in de  tweede helft van de jaren 1960. Toen besloten de muzikale goden twee witte jongens, Dan Penn en Spooner Oldham, toe te vertrouwen wat het geheim was van de perfecte song. Het bleek iets te zijn met een uiterst fijn uitgebalanceerde combinatie van van soul, gospel, country en r&b. Vervolgens stapten die witte jongens met die perfecte songs naar de Muscle Shoals Sound Studio in Sheffield, Alabama, waar performers als Solomon Burke, Charlie Rich, Irma Thomas, Tony Joe White, Percy Sledge, Etta James en de toen nog erg jonge Patti LaBelle klaar stonden om ze op plaat te zetten.

De muzikale goden besloten dat het goed was geweest en trokken vervolgens hun handen af van de populaire muziek. De gevolgen daarvan behoeven geen toelichting en laten zich elke dag weer horen. Gelukkig hebben we nog die cd.

Eentje uit de collectie? Dionne Warwick, I'm Your Puppet (muziekje).

Pluimvee

Dino's blijken dus gewoon grote kippen te zijn geweest (hier en prentje). Wat je meteen tot de redelijk angstaanjagende vaststelling brengt dat wellicht enkel de beperking van hun hedendaagse afmetingen pluimvee ervan weerhoudt zich te ontpoppen tot bloeddorstige monsters.

Helemaal scary: ene Jack Horner is bezig dino's te kweken op basis van kippen (hier). Fout bezig, Jack.

Gandhi voetbalt

Toen Gandhi -toen nog Mohandas K. in plaats van de latere aanspreektitel Mahatma- als jong advocaat in Zuid-Afrika aan de slag was, organiseerde hij de Indische bevolking om haar rechten op te eisen. Als goed organisator begreep Gandhi dat je mensen aan je beweging kunt binden door ze nog wat anders te bieden dan dat vaak saaie en niet zo succesvolle actievoeren. En dus stichtte Gandhi een voetbalclub: The Passive Resisters Soccer Club. Gandhi was onder de indruk van het nobel karakter van de voetbalsport en het gegeven dat het bovenal een collectieve onderneming betrof. En dus stichtte hij later nog twee andere clubs. Meer hier en hier.

Er is echter geen bewijs dat Gandhi zelf ook wel eens de voetbalschoenen aanbond. Wel wil de overlevering dat hij voor de wedstrijd regelmatig de spelers toesprak. Peptalk: ook heel belangrijk, zoals kenners zullen bevestigen.

Het prentje: in het ingekleurde stukje foto, met een vredesteken boven zijn hoofd, Mohandas K. Gandhi, voetbalpionier.

Batfeminisme

Holy bazookas nog aan toe! Ophef en beroering in de jongenswereld van Batman en Robin: Batgirl eist haar rechten op. Gelijk loon voor gelijk werk, niet meer en niet minder: (filmpje).

Groot gelijk, Batgirl.

Spaans psychedelisch

Moeilijk voor te stellen, maar ook onder Franco had je popmuziek. Los Pekenikes ging in 1969 zelfs even de psychedelische toer op. Maar wel netjes in pak en das, natuurlijk. We hebben het per slot van rekening wel over Franco-Spanje.

Los Pekenikes, Cerca de las estrellas (filmpje).

Sterke titel

Voor inwoners van het land waar De Klare Lijn is uitgevonden bijzonder herkenbaar: het werk van Patrick Caulfield lijkt uit een Kuifjesdecor weggelopen. Sterke titel overigens: 'Ah! Storm clouds rushed from the Channel coasts'. Het halve werk, een sterke titel.

Patrick Caulfield  (1939-2005), 'Ah! Storm clouds rushed from the Channel coasts', 1973.

Tafelmanieren

De Heilige Drievuldigheid is een trio, de Beatles waren met vier en zowel de continenten als de Olympische ringen zijn met vijf. Maar wat is het ideale formaat voor een geslaagd etentje? Twee is in sommige omstandigheden uitermate charmant, maar als charmant zijn de bedoeling is, zijn er wellicht betere gelegenheden denkbaar dan samen tafelen. Twee die alleen maar samen tafelen, voelen de last om de hele tijd het gesprek gaande te houden. Of erger: de ene voert het gesprek en de andere ondergaat. Bij vier zie je dat het gezelschap zich bij momenten opsplitst: er wordt twee aan twee gesproken of drie voeren een gesprek en de vierde kijkt toe. Boven vier valt een gezelschap sowieso uiteen uiteen in deelgezelschappen. Drie dus.

De socioloog Georg Simmel beweerde overigens dat er pas bij drie personen sprake is van meer dan de optelsom der individuen. Twee personen vormen immers niet meer dan een relatie tussen individuen. Met drie ontstaat een complexiteit van relaties die niet meer door één van de individuen kan worden gecontroleerd. Met drie heb je, met een andere woorden, een gezelschap. En dat heb je nodig om te tafelen. Q.E.D.

Het prentje: met drie en dus klaar voor gezellig tafelen. Alleen hopen dat die ene pijproker de wellevendheid aan de dag legt om de twee anderen te vragen of dat ook voor hen in orde is. Tafelmanieren. Erg belangrijk.

Lebowski

Het prentje: Andrzej Krajewski, Poolse filmposter voor The Big Lebowski. Voor wie geen zin heeft het zelf uit te zoeken: ook als je de film voor de vijfde keer uitkijkt, blijf je zin hebben om er ooit nog een zesde keer naar te kijken.

Alles voor de wetenschap.

Voortschrijdend inzicht

Wel mooi dat we vandaag met nostalgie kunnen terugblikken op wat destijds een vooruitblik leek te vormen naar een ongewenste toekomst. Mr. Hulot woonde in bovenstaand charmant stulpje (linksboven, op het allerhoogste). En dat huisje werd toen gepresenteerd als het menselijke alternatief voor de hi-tech woning van schoonbroer Mr. Arpel (het prentje hieronder).

En vandaag kijken we dus met evenveel vertedering naar dat gezellig ouderwets ogende modernistische optrekje. Met wat goede wil kan je dat voortschrijdend inzicht noemen. Maar wie daarin liever een illustratie ziet van het gegeven dat smaken en voorkeuren vooral een kwestie zijn van mode, mag dat ook. Van ons mag veel. Ook voortschrijdend inzicht.

De mensheid

If we write about human beings, in the most humanly way we are able to, I think everybody will understand us. I find humanity as one family. People really are very much the same in their reactions, in their feelings. I know the whole world. I can’t find much difference in the way men react to others’ unhappiness, disasters, tragedies, happiness. Writing for one man, you write for everybody.

Ryszard Kapuscinski,  in 1991 geïnterviewd door de Paris Review.

Het prentje: twee dames uit Wales. Fundamenteel niet zo verschillend van ons, wél mooiere hoeden.