zaterdag 31 oktober 2009

Nu Rotterdam nog


Het heeft een kleine vijftig jaar geduurd, maar nu is ze er: de Nederlandse vertaling van Jane Jacobs' The Life and Death of Great American Cities. Dat werd gevierd met een studiedag en dus trokken we gisteren naar Rotterdam, naar het Nederlands Architectuur Insitituut.

Dat het Jane Jacobs-event net in Rotterdam doorging was eigenlijk wel een beetje ironisch. Rotterdam is een treffend voorbeeld van hoe het volgens Jacobs niet moet. Maar misschien moeten we eerst maar iets vertellen over onze heldin, op het prentje: de dame met de bril.

(Inderdaad: vroeger trok je je mooiste kleedje aan als je ging betogen en, uiteraard, een deftig paar witte handschoenen. Those were the days.)

Jacobs was een journaliste die wel vaker over stedelijke onderwerpen schreef en die in de late jaren vijftig het verzet leidde tegen de New Yorkse stadsplanner Robert Moses die heel Manhattan, en de Greenwich Village in het bijzonder, wou doorkruisen en, letterlijk, overbruggen met autosnelwegen.

Op papier en in theorie leek dat een vanzelfsprekende en vooruitziende keuze. Steeds meer mensen hadden een auto, steeds meer mensen moesten in Manhattan zijn, dus maakte je best vrij baan voor die auto's. Overigens: waarom zou je nog in Manhattan willen wonen, dacht Moses. Je kon toch beter fijn buiten de stad een mooi huis in het groen hebben en dan snel, via de autoweg, met de wagen naar je werk. Modern! Weg met die oude huizen en smalle straten. Vooruitgang!

Jacobs slaagde er in Moses' plannen te dwarsbomen en in het verlengde daarvan schreef ze The Death and Life. Daarin haalde ze alle modernistische dogma's onderuit. Jacobs pleitte voor levendige, vitale steden. Steden waarin alle activiteiten door elkaar liepen, zodat er altijd volk op straat was. Dat was, vond ze terecht, trouwens ook de beste manier om criminaliteit te vermijden.

Rotterdam is het soort stad waar Moses van droomde. De stadskern werd in de Tweede Wereldoorlog platgelegd. Bij de wederopbouw kozen ze -héél modern toen- voor functiescheiding. Hier kom je winkelen, daar ga je wonen, op die plek werk je en langs die brede rijwegen, dwars door de stad, verplaats je je van de ene activiteit naar de andere. Geweldig idee.

Het resultaat? Een stad met heel veel dode plekken. Als de winkels sluiten heb je geen enkele reden meer om in het stadscentrum te zijn, terwijl je, als je het ongeluk hebt thuis te zitten in één van de woonwijken, je overdag geen mens tegenkomt.

Overigens: in Rotterdam lopen we telkens weer verloren. Gisteren natuurlijk ook weer. Twee keer zelfs. Al die moderne gebouwen lijken op elkaar, hoezeer de architecten ook hun best hebben gedaan om geweldig origineel te zijn.

Maar het was een bijzonder leuk congres. En de Nederlandse vertaling -Dood en leven van grote Amerikaanse steden- ziet er beeldig uit.

Nu Rotterdam nog.

vrijdag 30 oktober 2009

Neus in de wind


'Ik wil als de hond zijn die zijn neus in de wind steekt en me niet afvragen of de wind een illusie is of niet’.

Roel Bentz van den Berg, Engelen in regenjas, Uitgeverij Augustus, Amsterdam, 2009.

donderdag 29 oktober 2009

In verwondering


We blijven nog even in China. In Leuven meer bepaald. Daar loopt in het Kadoc tot 16 januari 2010 de tentoonstelling Fotograferen in verwondering. Missionarissen in China.

Wat valt er te zien? Een paar honderd foto's, in de eerste drie decennia van de vorige eeuw door Belgische scheutisten en minderbroeders in China gemaakt. Foto's bestemd voor de familie thuis, voor de congregatie, om gebruikt te worden om het missiewerk te illustreren en propageren.

Foto's gemaakt in verwondering, zoals curator Johan De Vos het formuleert. Verwondering over hoe anders het ginds allemaal is: de kledij, de gebruiken, het dagelijkse leven. Foto's van de verwezenlijkingen van de missionarissen: Chinese kindjes op de schoolbanken, het katholieke hospitaal, de eerste bekeerlingen. Neogotische kerkgebouwtjes in de Chinese heuvels. Een nederzetting, Klein-Brugge genaamd.

Maar op de foto's zie je de missionarissen meer en meer opgaan in de omgeving. Het begint met een enkel Chinees aandoend kledingstuk en na een tijdje blijken ze helemaal native te zijn gegaan. De kledij, de gebruiken, het dagelijkse leven.

Samen met de Chinezen pijp roken en ondoorgrondelijk kijken naar de fotograaf, die een kiekje maakt voor de familie thuis. Die dat vervolgens in Ruddervoorde, Maldegem of Willebroek op de schouw zet en er af en toe, op weg naar de keuken of de voordeur, even blijft naar kijken.

In verwondering.

woensdag 28 oktober 2009

Inderdaad, China


Neen hoor, lees je tegenwoordig overal: zo'n referendum als toen die keer in Antwerpen, dat nooit meer. Want, stel je voor dat we voor elke grote ingreep eerst de burgers om hun mening vragen, dan kunnen we nooit nog eens werken van enige omvang beginnen. En dan? Dan worden we helemaal weggeconcureerd door bijvoorbeeld de Chinezen.

Inderdaad, China. Daar hebben ze al dat gezeur niet. Daar kunnen ze bouwen. Daar zijn ze zo fijngevoelig niet. Daar malen ze niet om fijn stof of zo'n natuurgebiedje dat in de weg ligt.

Inderdaad, China.

Industrialisering in China ziet er uit als op het prentje bovenaan (foto: Lu Guang). Meer van dit soort industrieel-apocalytische fotografie hier en hier.

Overigens: als je naar deze reeks foto's van Lu Guang in het tijdschrift Geo kijkt, zal je merken dat ook de Chinezen tegen dit soort dingen protesteren. Vermoedelijk maken ze die daar dan wijs: ja, mooi hoor, in Viëtnam of Birma daar zijn ze niet zo fijngevoelig. Daar kun je bouwen. Die malen niet om fijn stof of zo'n natuurgebiedje.

En zo heeft, inderdaad, iedereen zijn China.

dinsdag 27 oktober 2009

Flowchart


Ook al wel eens de vraag gesteld: wat is de voor mij meest geschikte godsdienst of levensbeschouwing? Met behulp van bovenstaande flowchart geraak je al een heel eind op weg. (Even op het prentje klikken en het wordt beter leesbaar.)

Zonder dank. Behalve dan aan de Friendly Atheists, die dit bijzonder handige keuzeinstrument vervaardigden.

maandag 26 oktober 2009

Twee jaar


dag vrienden,

nadat we elkaar twee jaar lang dagelijks hier op deze plek hebben ontmoet mag het voor één keer wel een beetje informeel: dag vrienden.

Twee jaar lang elke dag een stukje. Hier en daar een vakantie of een baaldag niet meegerekend, geeft dat goed zeshonderdvijfenzeventig berichten.

Vorig jaar rond deze tijd twijfelden we even of we er mee doorgingen. Zo lang het leuk bleef, deden we voort, besloten we toen. En bijna altijd was het leuk. Dus bleven de stukjes komen.

Een goed bewaard geheim: ooit begonnen we almaar kleiner groeien omdat we dringend iets nodig hadden om onze zinnen te verzetten. Al die Grote Vragen Des Levens, al die Belangrijke Maatschappelijke Vraagstukken: we wisten het even niet meer. Dan maar de kleine dingetjes, de bijzaken en nevenkwesties, dachten we. Misschien brachten we die wel tot een goed einde.

In termen van Grote Vragen en Belangrijke Vraagstukken staan we nog altijd nergens, daar moeten we eerlijk in zijn. Maar in de dingen die er werkelijk niet toe doen hebben we al doende een bescheiden meesterschap ontwikkeld, vinden we zelf.

Almaar kleiner gegroeid, als het ware.

Uw dagelijkse leverancier van je ne sais quoi en presque rien,

pst.

zondag 25 oktober 2009

Cultuurverandering


Als je er begint op te letten zie je het overal. Op de tram, in de trein, bij voetgangers die wachten tot het weer groen wordt. Mensen tillen hun hoofd enigszins achterover en dan zijwaarts, van de ene schouder naar de andere en weer terug. Dat doen ze twee, drie keer. Vaak trekken ze daarna die schouders in een rollende beweging ook nog eens een keer op, daarbij het hoofd naar achter en naar voor bewegend.

Het vreemde is: tot voor een paar jaar zag je die nekrolbeweging nooit. Waar komt zoiets dan plots vandaan? Voorlopig hebben we de indruk dat het toch vooral eerder jongere mensen zijn die dat doen. Is het iets dat ze op school is geleerd? Is er een populair televisieprogramma waar de beweging, ter ontstressing en relaxatie, wordt aanbevolen? We hebben er het raden naar.

Ook opmerkelijk: het is iets dat gedeeld wordt door allochtonen en autochtonen. Meer nog, je ziet het zelfs de nieuwere, Midden-Europese migranten doen. Wat helemaal onverwacht is: bij de aanblik van zo'n struise man uit Polen of Albanië, met een geblokt hoofd op een brede, gespierde nek, denk je niet onmiddellijk aan relaxatie of ontstressing.

Als je er begint op te letten zie je het, zoals gezegd, overal. Maar hoeveel van die kleine, alledaagse cultuurveranderingen, die plaatsvinden terwijl we er met onze neus opzitten, vallen je misschien helemaal niet eens op. En dan zijn ze plots zo alomtegenwoordig dat je je ook niet meer kunt voorstellen dat ze er niet altijd zijn geweest.

Wanneer vormt zo'n reeks van dit soort kleine veranderingen iets dat door sociologen en historici als een verschuivend cultuurpatroon wordt begrepen? En kun je, tegen de tijd dat de wetenschap zo'n verschuivend patroon in kaart heeft gebracht, dat patroon nog terug traceren tot die eerste, disparate, alledaagse veranderingetjes? Kan je ooit zeggen: dat cultuurpatroon is daar, op die plek, op dat concrete moment, ontstaan?

Tijd om misschien zelf maar enige fysieke activiteit aan de dag te leggen.

(Het prentje: P.G. Wodehouse demonstreert het nut van beschaafde vormen van lichaamsbeweging. Elke dag een kwartiertje volstaat.)

zaterdag 24 oktober 2009

Opmerkelijk, met konijnen


Zullen we de lezers eens flink doen schrikken op deze tot hiertoe fijne zaterdagmorgen? Ja? Daar worden ze groot van, moeten ze maar denken.

Die fijne, aardige Zweden, die altijd zo beschaafd ogen, die allemaal geweldig solidair en milieuvriendelijk zijn en zich betrokken voelen bij alle onrecht in de wereld, welnu die Zweden doen opmerkelijke dingen met konijnen.

Net als overal is ook het Zweedse konijn indrukwekkend productief. Gegeven de geschikte randvoorwaarden -een verschillend geslacht, bijvoorbeeld- geven twee konijnen al snel erg veel meer konijnen. En waar twee, drie konijnen bijzonder charmant zijn (zie prentje), zijn erg veel meer konijnen na verloop van tijd toch wel een beetje een pest.

Dus houden de Zweden nu en dan lelijk huis in de konijnenpopulatie. In bossen en parken, op velden en langs de wegen, wordt op het konijn gejaagd. Begrijpelijk.

Maar die fijne, aardige Zweden zijn ook bijzonder efficiënt. Al die dode konijnen, waar blijf je daarmee? En vooral: kan je daar niet nog iets milieuvriendelijks mee doen? Toch wel, vonden de Zweden.

Dode konijnen worden ingevroren en naar de verwarmingscentrale gebracht. Daar worden de konijntjes brandstof. Voor al die fijne milieuvriendelijke huizen van die aardige en solidaire Zweden (Der Spiegel, 13.10.09).

(Efficiëntie is een bijzonder overschatte eigenschap. De vreselijkste creeps blijken vaak ook opmerkelijk efficiënt uit de hoek te kunnen komen. Maar het blijven desalniettemin creeps. Konijnen, dat ligt gevoelig, hebben we eerder al eens uitgelegd.)

vrijdag 23 oktober 2009

Filmkritiek


Een nieuwe Woody Allen bespreken: makkelijke klus voor filmcritici. Gewoon even dezelfde drie dingen herhalen die ze ook bij de vorige dertig Allens herhaalden. Hier komen ze.

Eén, "Allen draait altijd dezelfde film".

En dan? De hele wereldliteratuur bestaat uit variaties op een stuk of vijf oerverhalen, over liefde, bedrog, dood, hoop en ontgoocheling. Moeten er dan, tot de mensheid nieuwe verhalen en sentimenten bedenkt, ook maar geen nieuwe boeken meer worden geschreven? Besluiten we dit jaar dan maar geen Boekenbeurs te houden? Flauwekul.

Twee, "Allens films zijn niet realistisch". Specifiek gaat het dan over dingen als: "het gaat over mensen die de intellectuele bohème moeten voorstellen, maar ze wonen wel in kasten van huizen". Of: "alsof in het echte leven losers steeds weer met de mooie meisjes naar huisgaan". Of: "op het einde van de film haalt Allen altijd weer zo'n deus ex machina boven, om te verbergen dat zijn verhalen rammelen".

Ook weer flauwekul. Allens films zijn parabels: "korte verhalen, gewoonlijk gesitueerd in het dagelijks leven, die dienen om een religieus, moreel of filosofisch idee te illustreren". In de nieuwste Allen, Whatever Works, gaat het er over dat je je in een koud, absurd en gewelddadig universum best optrekt aan wat je ook maar enige warmte, zin en liefde kan geven, hoe absurd het ding in kwestie vanuit rationeel oogpunt ook is. Vandaar de titel: Whatever works. Allen maakt parabels, geen sociologische analyses of docudrama's.

Drie, "Allens vorige films waren grappiger".

Weerom flauwekul. Allen maakt, in tegenstelling tot wat filmcritici elkaar napraten, niet in eerste instantie dijenkletsers. Alleen heeft niet de bedoeling grappige films te maken over zenuwlijders. Allen maakt films over zenuwlijders, die vaak ook nog eens best grappige mensen blijken te zijn. Wie naar Allen gaat met het idee lekker onderuitzakken en bulderen, koos de verkeerde film. Eigenlijk maakt Allen films over slimme en gevoelige mensen die in een dom en ongevoelig universum terecht gekomen zijn. Allen probeert te laten zien hoe je, als je tot die bevolkingscategorie behoort, kunt overleven.

Samenvattend: wij vonden Whatever Works wél een goede film. Maar wij vinden dan ook ongeveer alle Allens goed. Zelfs de slechte. Ons probleem is veeleer dat we soms een beetje vergeten dat het maar film is.

Wanneer hoofdpersonage Boris Yelltikoff probeert uit te leggen dat niet hij een probleem heeft omdat hij alles altijd zo somber ziet, maar de rest van de mensen omdat die dat niet zien, dan hebben we de neiging om de andere filmgangers aan te stoten en te zeggen: het is verdorie toch waar...

Ach, whatever works.

donderdag 22 oktober 2009

Een fijne familie


De Addams Family is in rouw. Vic Mizzy is dood (New York Times, 21.10.09). Vic Mizzy was de bedenker van de aanstekelijke begintune waarmee jarenlang The Addams Family begon (filmpje).

They're creepy and they're kooky,
Mysterious and spooky,
They're all together ooky,
The Addams Family.

Their house is a museum
Where people come to see 'em
They really are a scream
The Addams Family.

(Neat)
(Sweet)
(Petite)

So get a witches shawl on
A broomstick you can crawl on
We're gonna pay a call on
The Addams Family.

Gegeven de Umwertung aller Werte die ten huize Addams geldt, is het nog maar de vraag of ze nu geweldig triest dan wel vrolijk zijn, geconfronteerd met dit overlijden. Maar vermits Vic Mizzy 93 werd en gewoon aan een hartaanval en niet aan een slepende ziekte stierf, is er misschien ook niet zoveel reden om zich radeloos de haren uit te rukken of in luide jammerklachten uit te barsten.

De familie Addams is een voorbeeld voor ons allemaal. Ze staan open voor alle mogelijke wat we gemakshalve maar alternatieve levensstijlen zullen noemen. Ze zijn bijzonder gastvrij, ze zijn erg close als famile, meneer en mevrouw Addams zijn na al die jaren nog altijd dolverliefd op elkaar en de kindjes Addams worden geweldig gestimuleerd in al hun interesses, hoe bizar die ook mogen zijn. Ze stellen bovendien ook nog eens mensen te werk zoals Lurch (de reus op het prentje), die vermoedelijk niet onmiddellijk veel kans maken op de reguliere arbeidsmarkt.

En het mooiste is het familiecredo: Sic gorgiamus allos subjectatos nunc: met plezier verslinden we wie ons probeert te onderdrukken. Of iets dergelijks.

Kortom, een fijne familie.

woensdag 21 oktober 2009

Wuustwezel


Mensen reizen de halve wereld af, op zoek naar nieuwe ervaringen. Logeren in ecolodges in het Costa-Ricaanse regenwoud, op de fiets door de Gobi-woestijn, op survivaltocht met de Australische aboriginals. En dat terwijl je hooguit naar de andere kant van je dorp moet om geconfronteerd te worden met een wereld die je totaal vreemd is.

Als je dingen wil zien waarvan je niet weet dat ze bestaan en die mogelijk een aantal van je zekerheden doen wankelen, moet je, lees je in de Gazet van Antwerpen, dit weekend gewoon naar Wuustwezel.

Toneelvereniging Sterlicht brengt het stuk 'De man die nikske kan', een volkse klucht van Kamiel Kemels, in een regie van Stan Paelinckx.

De voorstellingen vinden plaats op vrijdag 23 en zaterdag 24 oktober om 20u en op zondag 25 oktober om 14u in feestzaal Sterbos, Sint Godelievestraat 16.

Info: www.sterlicht.tk

Eerlijk wezen: hoe vaak ben je al naar een volkse klucht geweest van Kamiel Kemels, in een regie van Stan Paelinckx?

We rest our case.

Het prentje: een eerder werk van Kamiel Kemels, De Rumba van Lamoemba. In termen van nieuwe ervaringen kan dat tellen.

dinsdag 20 oktober 2009

Eén op vier


"1 op 4 Belgen wil dat kinderen op school Chinees leren", laat de krant weten (De Standaard, 19.10.09).

Op het prentje is de tweede van links die mening toegedaan. De anderen (van links naar rechts) vinden respectievelijk a) dat alle ministers zakkenvullers zijn, b) dat het nu maar eens gedaan moet zijn met al die toegevingen aan de islam en c) dat voor hem alles goed is, zolang het maar met schaarsgeklede meisjes is.

De wondere wereld van de enquête.

maandag 19 oktober 2009

Strijkkwartet


"Het Quatuor Ebène staat voor complete klankcontrole, natuurlijke elegantie, een dynamisch esprit en verfrissende interpretaties", stond het in het foldertje van de Singel.

Tja, het blijft behelpen natuurlijk, proberen met woorden iets over muziek te zeggen.

Neem het van ons aan: het was inderdaad geweldig. "Geniet van de virtuoze vioolpartij in Haydns Strijkkwartet opus 71/2": hebben we volop gedaan. "Laat u meevoeren op de mysterieuze ondertoon van Bartóks Tweede Strijkkwartet": deden we. "Dompel u onder in de opulente klanken van Debussy": het was een voorrecht.

En net toen we dachten: héhé, dat was mooi, dat was een perfect concert, werd het alleen nog maar beter. De vriendelijke mensen van het kwartet hadden nog een bisnummer in petto. De lessenaars werden opzij geschoven en er werd uit eigen werk voorgedragen. Een tot de zaal afbreken aanzettende bewerking van het thema uit Pulp Fiction: filmpje!

Bij het buitengaan: al die grijze meneren en mevrouwen -als je naar een klassiek concert gaat behoor je zelfs als man van middelbare leeftijd vaak tot de jonkies, wat op zich al een fijne gewaarwording is- die vrolijk de begintune van Tarantino's film naneuriën.

Ja, zo'n strijkkwartet doet wat met een mens.

zondag 18 oktober 2009

Een feestje


Recent vroeg een opiniebureau de Amerikanen hoe ze het leven zagen. Dat gebeurde via de vraag: "People often use metaphors to describe their life... Which ONE of the following do you think best descibes your life?" Dat gaf volgend resultaat:

A Journey: 51%
A Battle: 11%
The Seasons: 10%
A Novel: 8%
A Race: 6%
A Live Performance, Like a Play: 5%
A Carousel: 4%
Other: 2%
Unsure: 2%

Het leven: het is enigszins als naar een feestje moeten. Vaak zie je er tegen op, maar eens je er bent en je gooit je er in, valt het eigenlijk best mee. En als het bijna voorbij is neem je je voor: toch wel leuk zo'n feestje, moesten we maar eens vaker doen.

Dat is wel een mooie, vinden we zelf. Het leven, een feestje.

zaterdag 17 oktober 2009

Aapje, naar de hemel


De Pixies: in 1989 op het filmpje, eergisteren in Brussel, vandaag hier. Waar zal dat eindigen?

there was a guy
an under water guy who controlled the sea
got killed by ten million pounds of sludge
from new york and new jersey
this monkey's gone to heaven

the creature in the sky
got sucked in ahole
now there's a hole in the sky
and the ground's not cold
and if the ground's not cold
everything is gonna burn
we'll all take turns
i'll get mine, too
this monkey's gone to heaven

rock me joe

if man is 5
then the devil is 6
then god is 7
this monkey's gone to heaven

Het prentje: De Pixies, lang, lang geleden, toen Franck Black (de meest rechtse dame op het prentje) nog een weelderige haardos had.

vrijdag 16 oktober 2009

Starostin


Zonen van dictators hebben teveel tijd, geld en macht. En dus vervelen ze zich. Vaak beginnen ze zich dan met de voetbalcompetitie te bemoeien. Zo ook Vasily Stalin, zoon van.

Vasily was determined to make his own VVS (Air Force) football team top of the league. He immediately sacked the football manager, having decided to rescue Starostin, Russia's pre-eminent soccer manager exiled by Beria, for plotting to assassinate Stalin, from the Gulag. Starostin was called into the camp commandant's office. 'Hello, Nikolai, this is Vasily Stalin.' General Stalin's plane arrived and flew Starostin back to Moscow where Vassily hid him while he tried to get his sentence reversed.

Abakumov, boss of the Dynamo team (en minister en hoofd van de MGB, de Staatsveiligheidsdienst, pst.), was furious. The MGB kidnapped Starostin. Vasily, using Air Force intelligence offices grabbed him back. Abakumov kidnapped him again. When Vassily phoned the Minister, he denied any knowledge of the footballer but Starostin managed to get a message to Vasily who despatched the head of Air Force security to bring him back again. That day, Vasily attended the Dynamo game in the governement box, with Starostin beside him.

Lang duurde Starostins periode als beschermeling van Stalin jr. overigens niet. Toen Starostin niet in staat bleek wonderen te verrichten, werd hij teruggestuurd naar het gevangenenkamp. Waar Starostin tot ieders tevredenheid het gevangenisvoetbalteam leidde.

Vasily Stalin had overigens zo zijn methodes om spelers tot grotere inzet te bewegen: "when his team lost 0-2, he ordered their plane to dump them in the middle of nowhere, far from Moscow, as a punishment; when the team won, a helicopter landed on the field with gifts".

Hoe de voorzitter onze jongens dezer dagen toespreekt weten we natuurlijk niet. Maar er mag dringend wel weer eens gewonnen worden. Dertiende met zes punten is niet onmiddelijk een flitsende seizoenstart. Maar misschien komen ze nu pas op dreef, natuurlijk. Misschien.

Al deze wetenswaardigheden, met uitzondering van het wedervaren van onze jongens, komen uit Simon Sebag Montefiore, Stalin. The Court of the Red Tsar.

Het prentje: Vasily haalde alleszins ooit de cover van Time. Op 20 augustus 1951, om precies te zijn.

donderdag 15 oktober 2009

De beginjaren


Een zeldzame foto. Superman: de beginjaren.

woensdag 14 oktober 2009

Sermoen tot de Vissen


Van dat bericht over de zebra's uit de zoo van Gaza word je niet echt vrolijk (NRC, 09.10.10).

Gaza, 9 okt. De eigenaars van de dierentuin van Gaza-stad hebben op zoek naar een nieuwe attractie hun twee ezels tot zebra’s laten omschilderen. De laatste zebra’s van de dierentuin verhongerden in januari tijdens het Israëlische offensief tegen Hamas in de Gazastrook en wegens de doorgaande Israëlische blokkade is het niet zo makkelijk aan nieuwe te komen. En misschien zouden ze door de smokkeltunnels via Egypte kunnen worden geïmporteerd, maar dan zijn ze te duur.

Volgens dierentuin-woordvoerder Ahmad Barghouti heeft een professionele schilder de witte ezels met in Frankrijk geproduceerde haarverf bewerkt. Bezoeker Hasan Yaseen zei gisteren dat zijn drie kinderen nooit een echte zebra hebben gezien en veel plezier beleven aan de Gaza-versie.

Tijdens het Israëlische offensief werd de dierentuin zwaar beschadigd. De meeste dieren vonden de dood – sommige als gevolg van luchtaanvallen en veel door uithongering. Volgens de oppassers was het gebied in het zuiden van Gaza-stad wegens de aanwezigheid van Israëlische troepen en tanks twee weken lang te gevaarlijk om te betreden. Tegen de BBC zei de directeur van de dierentuin in februari dat van de 400 dieren het maar tien hadden overleefd, waaronder de twee leeuwen.

Dan maar iets opbeurends? Glenn Gould -hier is ie weer- over zijn liefde voor de dieren. Bekijk het filmpje tot het einde. Gould zingt de olifanten toe. Meer in het bijzonder doet hij dat door ze op Gustav Mahler te vergasten: St. Antonius van Padua's Sermoen tot de Vissen (tekst en bijzonder mooi stukje muziek).

Het prentje: Arnold Böcklin (1827-1901), Sint Antonius preekt tot de vissen. (Op de beeltenis bovenaan luistert de haai, de vinnen gekruist, devoot naar Sint Antonius. Eénmaal terug in het water -beeltenis onderaan- doet hij zich opnieuw te goed aan de andere vissen. Wéér niets om vrolijk van te woorden. Shit.)

dinsdag 13 oktober 2009

Francisco Ferrer


Vandaag 13 oktober herdenken we dat precies honderd jaar geleden Francisco Ferrer werd geëxecuteerd. Ferrer was een Spaans-Catalaans vrijdenker, anarchist en onderwijsvernieuwer.

Ferrer had niets te maken met de revolverhelden en de bommengooiers van de propaganda van de daad, met diegenen die door aanslagen te plegen hoopten de komst van de revolutie te bespoedigen. Ferrer stond veeleer in de praktisch-anarchistische traditie, die probeerde door de kracht van sprekende voorbeelden aan te tonen dat een ander en beter leven mogelijk was.

Daarom bedacht Ferrer het concept van een school waarin het kind en niet de leerstof centraal stond. De bedoeling was om vooral de arbeiderskinderen voor het nieuwe onderwijs te winnen, maar omdat er inschrijvingsgeld moest worden betaald werd Ferrers Nieuwe School vooral door kindjes van de progressieve middenklasse bezocht.

In juli 1909 vond in Barcelona een opstand plaats die de geschiedenis inging als de Tragische Week. Onder aanvoering van de anarchisten verzetten reservisten zich tegen het feit dat ze naar Marokko, waar de Rif-oorlog was losgebarsten, werden uitgezonden. Gedurende een week namen de anarchisten de stad over, waarna de opstand werd neergeslagen.

In het verlengde van de Tragische Week werd een aantal prominente vrijheidsgezinden, waaronder Ferrer, opgepakt. Zonder vorm van proces werd Ferrer, die met de hele zaak niets had te maken, door een militaire rechtbank ter dood veroordeeld. Op 13 oktober 1909 werd hij, ondanks groot internationaal protest, terechtgesteld.

De ideeën van Ferrer leefden verder en lagen aan de basis van de Modern School-beweging in de VS, die via een omweg bepalend was voor ons hedendaagse onderwijssysteem.

In 1909 werden overal in de wereld solidariteitsacties gevoerd voor Ferrer. Na zijn terechtstelling kregen, daar waar socialisten in de gemeentebesturen zaten, straten en pleinen zijn naam. Vaak noemden socialistische vakbonden hun arbeidershogescholen, waar de toekomstige kaders werden geschoold, naar de vermoorde vrijdenker.

Arbeidershogescholen: daar weet ook geen hond meer van dat die hebben bestaan.

Het prentje: Flavio Costantini, Barcelona, 13 oktober 1909. Meer prentjes van deze anarchistische illustrator: hier.

maandag 12 oktober 2009

In het hiernamaals


Het is hard, het is vermoedelijk hoogst onrechtvaardig ten aanzien van onze islamitische medeburgers, maar geloof werkt een stuk minder op de zenuwen wanneer er leuke muziek bij wordt gemaakt.

Uit de onvolprezen sagablues-serie: "From Gospel to Soul. When the Church Hits the Charts". Zoals steeds voor stuitend weinig geld. En als het wat meezit ken je op basis hiervan alvast de wijsjes die in het hiernamaals op de juke-box staan.

Een voorbeeld? Sister Rosetta Tharpe, Up Above My Head (filmpje). Zuster Rosetta speelde, zal je merken, een mean stukje gitaar.

zondag 11 oktober 2009

Met honden wel


De mooiste liefde is de onmogelijke liefde. Die tussen baas en hond bijvoorbeeld.

Hondeneigenaars vertellen graag dat het net is alsof Fikkie alles begrijpt. Het wordt natuurlijk nooit meer dan dat net alsof. Baas heeft het er raden naar wat er in het hoofd van Fikkie omgaat. Baas denkt: wat een fijne hond, overal waar ik ga of sta volgt hij me. Fikkie denkt: die meneer geen moment uit het oog verliezen, als ie dan weer iets eetbaars uit een kast haalt krijg ik vast een stuk.

Onmogelijke liefde, maar ook mooie liefde.

Net omdat Baas en Fikkie elkaar nooit kunnen en zullen begrijpen, ontstaat er veel ruimte voor romantiek. Hondeneigenaars hebben de vrijheid de relatie tot hun hond naar eigen goedvinden in te vullen. Fikkie spreekt toch nooit tegen. En dus wordt Fikkie de ideale vriend, het altijd luisterende oor, de immer in voor liefkozingen zijnde huisgenoot.

Heel erg ontroerend is het wanneer Baas en Fikkie tijdelijk gescheiden zijn. Baas denkt: mijn beste vriend, die moet mij vast wel net zo geweldig missen als ik hem. En dus stuurt Baas vanuit zijn vakantiebestemming een kaartje naar de thuisgebleven vriend. Vindt ie vast leuk.

De Canadese pianist Glenn Gould deed dat bijvoorbeeld, wanneer hij op toernee was. In 1957 zond hij vanuit de Sovjet-Unie, waar hij een concertreeks deed, een postkaartje aan zijn trouwe vriend Mr. Banquo Gould, 32 Southwood Drive, Toronto:

Dear Banquo,
Thought you might like to know about the dogs here. One sees very few indeed. Most of them were killed in the war and since then it seems to be considered very bourgeois to keep a pet. The most prevalent variety is a sort of unclipped poodle-a few mongrels and no collies whatsoever. You would have the field all to yourself if you were here. You would have been able to break up a cat fight outside my window this morning. Clean up your dish like a good dog. GG

Je ziet het voor je. Glenn komt terug uit Moskou en Vladivostok en leest Banquo voor wat er op de kaartjes staat die zich op de schouw hebben verzameld. En Banquo kijkt hoopvol naar Glenn. Gaan we nu wandelen? Krijg ik een stukje worst? Kijk hem kijken, net alsof ie het begrijpt, denkt Glenn. Iedereen gelukkig.

Dat is liefde zoals we ze het liefste hebben: waar de partner zich netjes aan het script houdt dat wij voor ze hebben bedacht. Met mensen lukt dat nooit. Glenn Gould was dan ook niet zo'n mensenvriend.

Met honden wel. Onmogelijke liefde, maar ook mooie liefde.

Het prentje: de nog jonge Glenn, aan de piano met de toenmalige huisvriend Nick. Speciaal voor Nick en Banquo en al die andere objecten van onmogelijke liefde: een mooi stukje muziek van de Baas (filmpje). Goed luisteren jongens, de Baas zingt mee!

zaterdag 10 oktober 2009

Racistische motieven


Wat niet zoveel mensen weten is dat de Amerikaanse president Barack Obama een tijdje terug, toen hij op het vliegtuig zat op weg naar een internationale top, in alle gauwte ook nog even een medicijn tegen kanker heeft ontdekt. Binnenkort hoeft niemand nog aan die vreselijke ziekte te sterven.

De president laat, tussen de vergaderingen en officiële ontmoetingen in, wel vaker zijn gedachten de vrije loop gaan. Vorige week nog bedacht hij een stuk of vier nieuwe wetten van de thermodynamica. En toen het laatst wel erg saai werd tijdens één of ander diner rekende hij op een servetje snel even uit hoe je via een nieuw chemisch procédé broeikasgassen kan omzetten tot biologisch-dynamische groentjes. In één beweging én het probleem van de opwarming van de aarde én dat van de honger opgelost.

Zo is Obama.

Gelukkig vindt hij nog tijd voor zijn hobby: experimentele Duitse literatuur. Vorige maand kwam er goed nieuws van de Duitse uitgever van zijn romans. Ze hadden een Roemeens-Duits dametje bereid gevonden om in de toekomst, onder haar naam, de promotie te doen van Obama's boeken. Toch weer een zorg minder.

In het licht van dit alles is het een schande dat ze Obama deze week slechts één Nobelprijs hebben gegeven. Hij had ze verdorie allemaal moeten krijgen. Je zou haast denken dat er hier racistische motieven in het spel zijn geweest.

Volgende week krijgt het Nobelcomité een nieuwe kans: de prijs voor economie moet nog worden toegekend. Obama heeft het allergrootste gat ooit in de Amerikaanse begroting geslagen, zonder dat zulks een significante invloed heeft op de Amerikaanse werkloosheidscijfers (Reason, 08.10.09). Daardoor weerlegde hij eigenhandig de Keynesiaanse theorie die zegt dat je als overheid een slechte conjunctuur kan keren door meer geld in economie te pompen. Als dat geen Nobelprijs waard is.

Racisme, verdorie.

vrijdag 9 oktober 2009

Crown & Woolpack


Nu we toch overal de Val van de Muur en het Einde van het Communisme herdenken: hoe het allemaal begon.

Het prentje: The Crown and Woolpack, 394 St John Street, Finsbury, Londen. Destijds Lenins favoriete pub. Vandaag een trendy kapperszaak, The Chapel genaamd.

Hier vond in 1903 -nadat de deelnemers eerst gepland hadden in Brussel te vergaderen, maar onder internationale druk werd ze dat verhinderd- het tweede congres plaats van de Russische Sociaal-Democratische Arbeiderspartij. Hier kwam het tot de historische breuk tussen Lenin en de zijnen, de bolsjewieken (de congresmeerderheid), en de anderen, de mensjewieken (de minderheid). Lenin wou een voorhoedepartij op militaristische leest geschoeid. De anderen zagen meer in een klassieke partij naar Europees model. Lenin haalde het en de rest is geschiedenis.

Opmerkelijk: in 1907 zaten de latere tenoren van de Revolutie, Lenin, Stalin en Trotsky, weer samen in The Crown & Woolpack. Hier bespraken ze hoe ze het vijfde partijcongres, dat opnieuw in Londen doorging, naar hun hand konden zetten.

Wat er die avond precies werd gedronken, of iedereen het zijne betaalde dan wel of er werd samengelegd en een pot gemaakt, of er ook al eens een rondje voor het hele café werd gegeven: al dat soort belangwekkende dingen weten we jammer genoeg niet.

donderdag 8 oktober 2009

Friet en bier


Er zijn 13.000 vestigingen van McDonald's in de VS. Dat is ééntje per 23.000 Amerikanen. Maar de McDonaldsen zijn niet overal even dik gezaaid. Iemand heeft uitgerekend dat er een plek is in South Dakota waar je geografisch het verst verwijderd bent van een McDonalds-vestiging. Die plek draagt voortaan trots de titel the McFarthest Spot. (Hier lees je er meer over.)

Het moet, voor wie handig is, niet zo'n kunst zijn om een vergelijkbare kaart te maken met daarop de frietkoten of cafés in Vlaanderen. In de twee gevallen zou dat overigens wel eens kunnen tegenvallen.

Wat leert wikipedia? "In België waren eind 2005 ongeveer 19.300 cafés gevestigd. Dit aantal is de laatste jaren aanzienlijk afgenomen. In 1998 waren in België nog ongeveer 25.100 cafés". En Navefri, de nationale frituristenvereniging, luidt ook regelmatig de noodklok: het klassieke frietkot verdwijnt.

Samengevat: waar je gaat langs Vlaamse wegen komen je steeds minder frietkoten en cafés tegen. We mogen ons dan wel trots Bourgondiërs noemen, maar dat Bourgondische speelt zich steeds meer af in de veilige vertrouwdheid van onze huiskamers.

Zonde.

woensdag 7 oktober 2009

Miniatuurautoverzamelaar


Poëzie heeft de neiging zich op de vreemdste plaatsen te manifesteren. Bijvoorbeeld in het uitstalraam van de begrafenisondernemer, in de aanhef van een overlijdensbericht:

Nico Swerts
Industrieel ingenieur
Miniatuurautoverzamelaar

Vijf woorden: een heel leven samengevat.

Poëzie.

dinsdag 6 oktober 2009

Geheime dienst


De Okhrana, de geheime dienst van Tsaristisch Rusland, was op een bepaalde manier waanzinnig efficiënt. De dienst slaagde er zo goed in te infiltreren in allerhande staatsgevaarlijke organisaties, dat ze na verloop van tijd gemakkelijkheidshalve zelf maar het grootste deel van de terroristische aanslagen en moorden beraamde. Kwestie van de geloofwaardigheid van de geïnfiltreerde agenten te garanderen.

De Okhrana dacht altijd een paar stappen vooruit, lees je in het bijzonder verhelderende Young Stalin van Simon Sebag Montefiore. Zo bijvoorbeeld toen begin van de twintigste eeuw de eerste luchtvaartpioniers van de grond stegen:

"In an foreshadowing of al-Qaeda and 9/11, the success of the aeroplane flight suggested these new machines as weapons. So the Okhrana ordered the monitoring of all flights as well as people learning to fly and member of aero-clubs. It is a mark of the Okhrana's excellence that in 1909 it was imaginative enough to envisage a crime that was beyond the scope of the FBI and CIA in the twenty-first century."

Sebag Montefiore laat na de Franse veiligheidsdienst, de Sureté, te vermelden. Terecht. Want die hebben wel een open geest. Die exploreren al weer heel nieuwe vormen van bedreiging, leert de krant (De Standaard, 05.10.09):

Frankrijk waarschuwt voor 'zetpilterroristen'
PARIJS - De Franse geheime dienst waarschuwt voor een nieuwe manier van zelfmoordaanslagen bij al-Qaeda: de zelfmoordterrorist transporteert de springstoffen als zetpil in zijn lichaam.

Het prentje: de jonge Stalin, hemzelve.

maandag 5 oktober 2009

Beter af zonder


Ongeveer het allerzieligste is een eenzame man op zoek naar een vrouw. Alleenstaande vrouwen schatten vrij nauwkeurig in wat ze al dan niet nog op de relatiemarkt mogen verwachten. Mannen niet. Mannen blijven er, hoe vaak ze ook worden afgewezen, in geloven. Aan hen ligt het nooit. Zij zijn immers een geweldige partij.

Vinden ze althans zelf.

Mannen op zoek naar een vrouw: (filmpje). Erg grappig en intriest.

En daarom, alleenstaande jongens, een mooi plaatje, speciaal voor jullie.

Dedicated to all the bachelors here this evening: Tom Waits, Better off Without a Wife (filmpje).

Beter af zonder, jongens.

zondag 4 oktober 2009

Echte wetenschap


Echte wetenschap, dat is toch nog wat anders. Ja, iedereen kan op radio of TV commentaar geven bij verkiezingsuitslagen of stukjes in de krant schrijven over integratie en hoe het gesteld is met de allochtone medemens. Daarvoor moet je niet hebben doorgeleerd.

Echte wetenschappers, daarentegen, verzinnen dingen waar wij, gewone stervelingen, niet bij kunnen. Zo bijvoorbeeld.

Paleontologen hebben van wat opgegraven tanden en beenderresten het bestaan van een nieuwe vroege voorouder van de mens afgeleid. Het gaat, vernamen we, om de Ardiphitecus ramidus, een aapachtige die 4,4 miljoen jaar geleden Ethiopië, rechtop lopend en bomen klimmend, onveilig maakte.

Wat zo bijzonder is, is dat die paleontologen meteen ook weten of en op welke wijze die voorouder behaard was. Op het prentje zie je dat: beetje sluik en donker haar. Leken vragen zich dan af: waarom niet blond of ros of met leuke schapenkrulletjes?

Dat weet alleen de wetenschap.

Nog veel meer bijzonder en haast grenzend aan toverij: hoe zijn die paleontologen er in geslaagd te achterhalen wat de naam was van de zonet opgegraven afgestorven voorouder? Want, wat lezen we in de krant? "Oudste oermens heet Ardi" (De Standaard, 02.10.09)?

Sterk.

Echte wetenschap.

zaterdag 3 oktober 2009

Atheïsten wel


Een bepaald slag christenen neemt de Bijbel letterlijk. Dat is uiteraard hun goede recht. Eén van de meer interessante passages is, voor wie letterlijk leest, 1 Tessalonicenzen 4:1-5:28.

Daarin legt de apostel Paulus zijn medegelovigen uit dat ze de dood niet moeten vrezen, immers: net als Jezus zullen ook de écht overtuigden verrijzen. En vervolgens gebruikt Paulus woorden die het hoofd van letterlijklezers doen tollen:

13 Broeders en zusters, wij willen u niet in het ongewisse laten over de doden, zodat u niet hoeft te treuren, zoals zij die geen hoop hebben. 14 Want als wij geloven dat Jezus is gestorven en is opgestaan, moeten wij ook geloven dat God door Jezus de doden naar zich toe zal leiden, samen met Jezus zelf. 15 Wij zeggen u met een woord van de Heer: wij, die in leven blijven tot de komst van de Heer, zullen de doden in geen geval voorgaan. 16 Wanneer het signaal gegeven wordt, de aartsengel zijn stem verheft en de bazuin van God weerklinkt, zal de Heer zelf uit de hemel neerdalen. Dan zullen eerst de doden die Christus toebehoren opstaan, 17 en daarna zullen wij, die nog in leven zijn, samen met hen worden weggevoerd op de wolken en gaan we de Heer in de lucht tegemoet. Dan zullen we altijd bij hem zijn. 18 Troost elkaar met deze woorden.

Het gaat hem om dat weggevoerd worden. In het Engels heet dat The Rapture en nogal wat Amerikaanse evangelische christenen geloven dat het alle momenten kan gebeuren. Er is vandaag zoveel loos dat het einde der tijden wel voor binnenkort moet zijn. Dra komt er, na de Aartsengellijke Stemverheffing en het Heerlijke Bazuingeschal, een wolk langs en weg zijn ze, de gelovigen, de Heer tegemoet, in de lucht.

Allemaal goed en wel. Maar wie zorgt er dan voor Blackie de hond of Streepje de poes? Wie bekommert zich om koe en paard, wie voedert het varken? Daar denken die christenen allemaal niet aan. Atheïsten wel.

Een organisatie van diervriendelijke godsloochenaars, Eternal Earth-Bound Pets, USA, biedt christenen aan om, wanneer de bazuin schalt en het vertreksein wordt gegeven, zich gratis, belangeloos en voor niets, te ontfermen over de achtergebleven huisdieren van de op de wolken weggevoerde gelovigen.

Voorwaar een daad van grote edelmoedigheid.

Andere atheïsten zijn op nog een andere manier behulpzaam. Ze bieden christenen aan om, in naam van die christenen, nadat ze zelf weggevoerd zijn naar de Heer, een kaartje te sturen naar ongelovige kennissen met daarop de melding: zie je wel, ik heb het je nog gezegd.

Neen, daar denken gelovigen allemaal niet aan. Atheïsten wel.

(Het prentje: 28 oktober 1992. Hou die datum in het oog. Dan gebeurt het blijkbaar.)

vrijdag 2 oktober 2009

Surabaya-Johnny


Toen we vroeger nog op de lange omvaart zaten kwamen we hem wel eens tegen. In Calcutta, Manilla of Buenos Aires. Meestal in een kroeg. Meestal met allerlei zware jongens en lichte meiden er bij. Smijten met geld, drinken, vechten. Dat soort kerel was Surabaya-Johnny.

En thuis wachtte op hem nochtans een alleraardigst meisje. Dat weliswaar wist dat Johnny voor geen cent te betrouwen viel, maar zich niettemin telkens toch weer in de luren liet leggen. Dat soort kerel was Surabaya-Johnny.

Du sagtest viel, Johnny
Kein Wort war wahr, Johnny
Du hast mich betrogen, Johnny
Zur ersten Stund
Ich hasse dich so, Johnny
Wie du da stehst und grinst, Johnny
Nimm doch die Pfeiffe aus dem Maul,
du Hund
Surabaya-Johnny, warum bist du so roh?
Surabaya-Johnny, mein Gott,
und ich liebe dich so
Surabaya-Johnny, warum bin ich nicht froh?
Du hast kein Herz, Johnny
und Ich liebe dich so

Lotte Lenya (prentje) zingt Surabaya-Johnny uit Happy End, van Kurt Weill, Bertolt Brecht en Elisabeth Hauptmann. Een filmpje uit 1958.

De Lotte Lenya van het filmpje was inmiddels een stuk ouder dan de Lotte Lenya op het prentje, maar daarom niet minder.

Geenszins.

donderdag 1 oktober 2009

Stemmingmakerij


Iemand nog op zoek naar een overtuigend argument in het Lange Wapperdebat? Probeer deze eens: de Brug van Tacoma!

Bekijk vooral het bijzonder instructieve filmpje.

Stemmingmakerij? We zouden niet durven.