Honderd jaar geleden, op 27 augustus 1909, ging Sigmund Freud aan land in Hoboken, N.J., het begin van zijn eerste en enige bezoek aan de Verenigde Staten. Het was, zoals een krant deze week schreef, inderdaad een gebeurtenis die het aanschijn van de VS ingrijpend zou veranderen (New York Times, 29.08.09).
Freud was 53 jaar en genoot in Europa enige bekendheid. In de VS had vrijwel niemand van de psychoanalyse of van Freud gehoord. Behalve dan in Worcester, Mass., waar Dr. Granville Stanley Hall, voorzitter van de Clark University, de psycho-analyse propageerde. Tot tweemaal toe inviteerde Hall Freud als bijzondere gast voor de viering van de twintigste verjaardag van de universiteit. Freud wees de eerste uitnodiging af, omdat hij het zich financieel niet kon veroorloven. Toen Hall Freud een ruime vergoeding in het vooruitzicht stelde in ruil voor een aantal lezingen, werd de afspraak toch gemaakt.
De reis werd, vanuit professioneel oogpunt, een groot succes. Vooral Freuds ontmoeting met James J. Putnam, professor neurologie in Harvard, was belangrijk. Putnam stond aanvankelijk bijzonder sceptisch tegenover Freud, wiens ideeën hij immoreel noemde. Putnam woonde Freuds lezingenreeks bij en verliet de zaal als een overtuigde. Putnam zorgde er voor dat de pyscho-analyse in de VS academische status kreeg en dat Freuds inzichten zich razendsnel in de samenleving verspreidden.
Freud reisde in de VS in het gezelschap van twee leerlingen: Sandor Ferenczi en Carl Gustav Jung. Tijdens de reis, om de tijd te doden, hielden de drie zich onledig met het analyseren van elkaars dromen. Maar aan die idylle kwam abrupt een einde. Freud en Jung kregen ruzie en braken met elkaar. Officieel omdat Jung niet langer, zoals Freud, geloofde dat achter alle menselijke gedragingen seksuele motieven schuilden. In een brief aan Hall liet Freud echter verstaan dat er meer aan de hand was, zonder op de details in te gaan.
Jung gaf later zijn versie van de feiten. Freud was een beetje een hypocriet. Op reis in de VS biechtte hij op een morgen aan de ontbijttafel op dat hij geweldig onder de indruk was van de Amerikaanse vrouwen en er 's nachts ook erotisch van droomde. "Waarom doe je daar dan niets aan?", suggereerde Jung, altijd de man van de wereld. "Maar ik ben een getrouwde man!", riep Freud uit.
Jung wist echter dat Freud er een verborgen relatie op nahield met de jongere zuster van zijn vrouw. Jung vond het nogal vreemd dat de man die zo gretig in de geheimen van anderen wroette, zelf in het geniep dat soort scheve schaatsen reed. Jung voelde zich vanaf dat moment niet meer geroepen Freuds gezag te aanvaarden. En dat vond Freud dan weer onaanvaardbaar.
Freud was een beetje een ouderwetse man, zeker als het over de vrouwen ging. Aan een Amerikaanse fan schreef hij later:
"You have a real rule of women in America. Your young men go to college with girls, fall in love and marry at an age when girls are usually much more mature then the men. They lead the men around by the nose, make fools of them, and the result is matriarchy. That is why marriage is so unsuccessful in America--that is why your divorce rate is so high. Your average American man approaches marriage without any experience at all. You wouldn't expect a person to step up to an orchestra and play 1st fiddle without some training. In Europe, things are different. Men take the lead. That is as it should be. Equality in marriage is a practical impossibility. There must be inequality, and the superiority of the man is the lesser of 2 evils."
Ja, ja, Sigmund.
Zullen we afsluiten met een mooi muziekje? Randy Newman, samen met het Rotterdams Filharmonisch Orkest, in Freud's Impersonation of Albert Einstein in America (filmpje).
We zouden overigens wel eens vaker Randy Newman moeten spelen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten