Natuurkundigen kunnen zonder probleem uitleggen waarom, als je een kussen naar omhoog gooit, het onvermijdelijk terug naar beneden komt. Ze kunnen, dat wordt al iets complexer, ook met redelijk grote zekerheid voorspellen waar dat kussen precies terecht zal komen. Stel dat we de donsveertjes uit de kussensloop pulken en vervolgens omhoog gooien. Weerom zullen de natuurkundigen kunnen uitleggen waarom de veertjes uiteindelijk op de grond zullen terechtkomen. Voorspellen welk veertje precies waar zal eindigen, is evenwel onmogelijk.
En nu over naar de menswetenschappen. Economen en sociologen kunnen best wel samenhangen verklaren en voorspellen van het niveau van dat omhoog gegooide en weer neergedaalde kussen. Ze kunnen bijvoorbeeld, om het maar even bij heel eenvoudige samenhangen te houden, voorspellen dat als de overheid de huurprijzen bevriest, er schaarste zal optreden op de huurmarkt, of dat, als je uit een gegoed en gestudeerd milieu komt, de kans dat je het op school wel zal redden, groot is. Dat is niet zo geweldig complex. Voorspellen waar en wanneer de volgende economische crisis uitbreekt of welk kindje precies hoeveel punten zal halen in het eerste jaar aan de universiteit, komt al dichter in de buurt van de omhoog gegooide donsveertjes en dat zal dus niet lukken wegens te complex.
Als we dat - de complexiteit van de te verklaren dingen- zouden begrijpen, dan zouden we ook geen onrealistische verwachtingen ten aanzien van de menswetenschappen koesteren, om er ons dan vervolgens teleurgesteld van af te keren.
Het prentje: James Meade, Nobelprijswinnaar Economie in 1977, poseert voor een nu nagenoeg vergeten wonder van economisch vernuft. Ene Bill Phillips maakte een hydraulisch model van hoe de economie geacht werd te werken. De gedachte was dat de economie was als een buizensysteem. Als je water van het ene buisje naar het andere compartiment -van de banken naar de consumenten- pompte, kon je voorspellen wat de rentevoeten en wat niet nog al deden. Dacht men. Meer hier. Hier zie je hoe de machine werkt/niet werkt (filmpje).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten