Nu Rotterdam nog

Het heeft een kleine vijftig jaar geduurd, maar nu is ze er: de Nederlandse vertaling van Jane Jacobs' The Life and Death of Great American Cities. Dat werd gevierd met een studiedag en dus trokken we gisteren naar Rotterdam, naar het Nederlands Architectuur Insitituut.

Dat het Jane Jacobs-event net in Rotterdam doorging was eigenlijk wel een beetje ironisch. Rotterdam is een treffend voorbeeld van hoe het volgens Jacobs niet moet. Maar misschien moeten we eerst maar iets vertellen over onze heldin, op het prentje: de dame met de bril.

(Inderdaad: vroeger trok je je mooiste kleedje aan als je ging betogen en, uiteraard, een deftig paar witte handschoenen. Those were the days.)

Jacobs was een journaliste die wel vaker over stedelijke onderwerpen schreef en die in de late jaren vijftig het verzet leidde tegen de New Yorkse stadsplanner Robert Moses die heel Manhattan, en de Greenwich Village in het bijzonder, wou doorkruisen en, letterlijk, overbruggen met autosnelwegen.

Op papier en in theorie leek dat een vanzelfsprekende en vooruitziende keuze. Steeds meer mensen hadden een auto, steeds meer mensen moesten in Manhattan zijn, dus maakte je best vrij baan voor die auto's. Overigens: waarom zou je nog in Manhattan willen wonen, dacht Moses. Je kon toch beter fijn buiten de stad een mooi huis in het groen hebben en dan snel, via de autoweg, met de wagen naar je werk. Modern! Weg met die oude huizen en smalle straten. Vooruitgang!

Jacobs slaagde er in Moses' plannen te dwarsbomen en in het verlengde daarvan schreef ze The Death and Life. Daarin haalde ze alle modernistische dogma's onderuit. Jacobs pleitte voor levendige, vitale steden. Steden waarin alle activiteiten door elkaar liepen, zodat er altijd volk op straat was. Dat was, vond ze terecht, trouwens ook de beste manier om criminaliteit te vermijden.

Rotterdam is het soort stad waar Moses van droomde. De stadskern werd in de Tweede Wereldoorlog platgelegd. Bij de wederopbouw kozen ze -héél modern toen- voor functiescheiding. Hier kom je winkelen, daar ga je wonen, op die plek werk je en langs die brede rijwegen, dwars door de stad, verplaats je je van de ene activiteit naar de andere. Geweldig idee.

Het resultaat? Een stad met heel veel dode plekken. Als de winkels sluiten heb je geen enkele reden meer om in het stadscentrum te zijn, terwijl je, als je het ongeluk hebt thuis te zitten in één van de woonwijken, je overdag geen mens tegenkomt.

Overigens: in Rotterdam lopen we telkens weer verloren. Gisteren natuurlijk ook weer. Twee keer zelfs. Al die moderne gebouwen lijken op elkaar, hoezeer de architecten ook hun best hebben gedaan om geweldig origineel te zijn.

Maar het was een bijzonder leuk congres. En de Nederlandse vertaling -Dood en leven van grote Amerikaanse steden- ziet er beeldig uit.

Nu Rotterdam nog.