Vandaag, 15 maart, gedenken we het kortstondige en niet zo gelukkige bestaan van de Karpatho-Oekraïense Republiek. Die werd op de ochtend van 15 maart 1939 uitgeroepen en hield op de avond van diezelfde 15 maart 1939 al weer op met bestaan. Dat zat zo.
De Ruthenen, of Rusyn, maakten tijdens het interbellum deel uit van de Republiek Tsjechoslowakije. Toen Hitler aanspraak maakte op de Duitssprekende gebieden in die Republiek en vervolgens zijn troepen over de grens stuurde, riepen eerst de Slovaken en vervolgens de Ruthenen de onafhankelijkheid uit. In het geval van de Ruthenen was dat buiten de Hongaren gerekend. Die waren bondgenoot van Nazi-Duitsland en maakten gebruik van de Duitse opmars om de Karpatho-Oekraïense Republiek enkele uren na de onafhankelijkheidsverklaring te annexeren.
Wat weten we van de Rutheense geschiedenis? Veel miserie. De uitroeiing van de joodse bevolking tijdens de oorlog, de aanhechting bij de Sovjet-Unie na de oorlog, daarna de incorporatie bij Oekraïne als de Zakarpattia Oblast (de foto: een mooie prentbriefkaart uit Zakarpattië). Voorts leven er vandaag nog Rusyn in Slowakije, Polen, Hongarije, Roemenië, Servië en Kroatië.
Wat onderscheidt de Ruthenen van hun buren? De taal, hoewel er onder linguïsten wordt gediscussieerd over of het Rusyn nu een Oekraïens dialect is dan wel een eigen Oost-Slavische taal. (In dat verband geldt de aloude wetmatigheid: een taal is een dialect met een eigen leger en vloot.) Zijn er ook beroemde Ruthenen? Andy Warhol, officieel Andrew Warhola, was Rutheen. Weliswaar geboren en getogen in Pittsburgh, Pennsylvania.
Eisen de Ruthenen vandaag nog een eigen staat op? Worden er vandaag dure eden gezworen om de destijds onder een slecht gesternte geboren Karpatho-Oekraïense Republiek een tweede leven te gunnen? We weten het niet. Maar wij gunnen die Ruthenen die dat willen alvast een eigen staat.
Laat er evenwel geen misverstand over bestaan: wij gunnen iedereen een eigen staat. Ons ideaal: iedereen op individuele basis onafhankelijk. Laat het Prinsbisdom Peeters grenzen aan het Sultanaat Vandenbrande of de Volksrepubliek Wuyts. En wie met anderen een confederatie, keizerrijk of dubbelmonarchie wil beginnen: doe vooral wat je niet kunt laten.
Zolang je ons en de Ruthenen maar met rust laat.
(De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het korte en tragische bestaan van de Karpatho-Oekraïense Republiek ons enigszins was ontgaan. Gelukkig brachten ze deze week in The Economist de Rutheense Zaak terug onder de aandacht.)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten