Volgens Alexis de Tocqueville, onze raadsman in kwesties van sociologische aard, worden, naarmate de samenleving democratiseert, de boeken steeds dunner.
In een aristocratische samenleving is het aantal lezers niet groot. Maar die lezers hebben wel een uitgesproken smaak. Sommige onderwerpen en stijlen kunnen, andere helemaal niet. De smaak van die kleine groep lezers bepaalt wat er wordt geschreven. Auteurs moeten zich plooien naar hun normen. Maar zo krijgen die auteurs wel de mogelijkheid om zich in hun ambacht te bekwamen: ze kunnen zich specialiseren in een specifieke vorm of stijl, die ze na verloop van tijd dan ook welhaast perfect beheersen.
In een democratische samenleving is het lezerspubliek schier oneindig. Maar die lezers hebben weinig uitgesproken oordelen over wat ze goed of slecht vinden. Ze laten zich leiden door wat anderen vinden, door datgene waarover wordt gesproken. Smaken veranderen dan ook de hele tijd. Auteurs die hun brood willen verdienen moeten regelmatig van stijl en onderwerp veranderen. Het publiek is immers altijd op zoek naar nieuwe sensaties.
Daarom, dacht de Tocqueville, zullen nog maar weinig auteurs kunnen werken aan een samenhangend oeuvre. De tijd dat je je vaardigheden in alle rust steeds verder perfectioneert is voorbij. Auteurs moeten vooral steeds weer de aandacht van het publiek zien te trekken. Ze zullen voortdurend nieuwe dingen moeten uitvinden. Het resultaat zijn veel, maar vooral ook dunnere boeken.
De Tocqueville heeft, zoals meestal, gelijk. Althans, dat is onze indruk. We betrappen onszelf alleszins steeds vaker, aanschuivend aan de kassa, met vier, vijf dunne boekjes in de hand. Het is, maken we onszelf dan wijs, best een rationele manier van handelen. Uiteraard hadden we ook één dik boek kunnen uitkiezen. Maar als zo'n boek dan tegenvalt, dan is dat altijd behoorlijk sneu. Als je een hele reeks kleintjes neemt, spreid je in zekere zin het risico.
Soms zijn we moderner dan we denken.
(Er is natuurlijk altijd baas boven baas. Winkelend bij Amazon botsten we op ene Kentish Sir Byng, die blijkbaar van kleine boekjes zijn specialisme heeft gemaakt.)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten