Sociologen kennen het mechanisme van de zichzelfbevestigende voorspelling. Als iedereen roept dat het crisis wordt, dan wordt het ook crisis. Dan stellen mensen hun aankopen uit, dan denken ze twee keer na voor ze geld lenen, dan valt de economie stil, dan is er crisis.
Ook het omgekeerde bestaat: de zichzelfvernietigende voorspelling. Als iedereen roept: dit weekeinde wordt het ongelofelijk druk aan de kust, dan besluiten mensen toch maar thuis te blijven. En blijft het opmerkelijk rustig op het strand.
Met de voor vandaag in alle toonaarden aangekondigde files is het ook zo. Die vallen nogal tegen, lees je op alle nieuwssites. Ha, domme voorspellers: wisten er weer niets van! Toch wel, maar als je iedereen genoeg bang maakt, passen mensen hun gedrag aan. Ze vertrekken vroeger of later, ze rijden mee met een collega, ze nemen een dagje vrij of besluiten thuis te werken. Geen file.
En nu wordt het even ingewikkeld. Als iedereen denkt: het wordt druk aan het strand, dan komt er niemand, legden we uit. Nee, niet helemaal. Sommigen zullen alweer een stapje verder denken: als mensen thuis blijven omdat ze denken dat het druk wordt, dan loont het misschien tóch de moeite om naar zee te rijden.
Hetzelfde met de file. Als ze nu op de radio maar genoeg rondtoeteren dat de verwachte files uitblijven, dan kan het deze avond wel eens behoorlijk tegenvallen. Die mensen die dachten vroeger of later terug te keren, concluderen nu: ach, het viel deze morgen best wel mee, dus gaan we op het gewone uur naar huis. En als iedereen dat denkt zit het verkeer straks muurvast.
Daarom zitten samenlevingen zo geweldig ingewikkeld in elkaar. Daarom is sociologie zo'n moeilijk vak. Daarom is het geloof van sommige politici in de maakbaarheid van de maatschappij zo naief.
Een interessante analyse van het onoplosbare fileprobleem van de econoom Anthony Downs lees je hier. Zijn advies: relax and get used to peak-hour congestion. Get a comfortable air-conditioned vehicle with a stereo system, a tape deck and CD player, a hands-free telephone, perhaps even a microwave oven, and commute daily with someone you really like. Learn to make congestion part of your everyday leisure time, because it is going to be your commuting companion for a long time.
(Het prentje: toen files nog bijzonder waren. Lekker met de hele familie naar de autostrade: auto kijken. En met wat geluk botsen er wel een paar en staat alles stil. Onschuldiger tijden.)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten