En wanneer hebben we het nog eens over goede manieren? Vandaag!
Een modern geloofsartikel luidt dat je elkaar moet respecteren. Niets van: tolereren is al heel wat, vinden wij. Tolereren is, in de formulering van de Nederlandse socioloog Kees Schuyt, dat je tracht de neiging te onderdrukken de ander te onderdrukken. Dat is een mooie leefregel: ieder het zijne, zolang we elkaar maar met rust laten. Meer moet dat niet zijn. Meer zelfs: meer verwachten is onredelijk en in strijd met het principe van de goede manieren. Dat leggen we uit.
Respect opeisen wil zeggen dat je wenst dat andere mensen je zo behandelen zoals je zelf vindt dat je toekomt. Dat is een vreemd principe dat we nergens in het leven accepteren. Loon, liefde, gezag zijn, menen we, allemaal dingen die je moet verdienen. Jij wordt geacht bepaalde dingen te doen (of niet te doen), anderen maken daarvan een evaluatie en op basis daarvan wordt je waarde in termen van loon, liefde en gezag bepaald. Zo is het ook met respect.
Eisen dat mensen je respecteren omwille van wie je bent is eigenlijk zeggen dat voor jou andere regels gelden. Jij wordt niet geacht te moeten werken voor je kost. Wat je ook doet (of niet doet): respect moet er zijn! Eigenlijk zeg je dan: mijn mening over mezelf is wet en die wet geldt ook voor de anderen. Niet erg getuigend van goede manieren, want daar geldt als basisregel: iedereen is evenveel waard, ieders mening telt, we moeten met iedereen rekening houden.
Respect is als liefde of vrees: het komt niet vanzelf. Oude mensjes afdreigen, hun brilletjes afpakken, ze bespugen, hun boodschappentas omgooien: dat helpt als je wil dat ze je vrezen. Alert zijn, jezelf al eens wegcijferen, een complimentje geven, leuke grapjes maken, opbeurende gesprekken voeren wanneer nodig: als je wil dat ze van je houden kan je daar niets mee mis doen. Liefde, vrees, respect: het is hard werken, je moet er iets voor doen.
Daarom: mensen die willen dat we ze omwille van wie ze zijn met gepast ontzag tegemoet treden, luister goed. Tolerantie kan je gratis krijgen. Als je respect wil moet je er eerst zelf iets voor doen.
Voor niets gaat alleen de zon op.
(Het prentje: Claude Monet, Le Soleil Levant, 1873)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten