Wat maakt wetenschap tot wetenschap? Wetenschappers streven naar testbare hypothesen. Als ze bijvoorbeeld een verband tussen twee verschijnselen vermoeden, dan formuleren ze een hypothese: als X, dan Y. En dan doen ze de test. Ze bekijken X onder allerhande omstandigheden en turven hoeveel keer ook Y optreedt. Als Y systematisch achterwege blijft, dan heeft de hypothese de toets niet doorstaan. Ander en beter.
Op de televisie gingen ze de afgelopen weken op zoek naar de meest paranormaal begaafde Vlaming. Blijkbaar is de winnares nu gekend. Leuk voor haar. In de krant ondervroegen ze een scepticus en een believer (De Standaard, 5.12.08). Het interview met die laatste, ene Christian Vandekerkhove, volgens de krant docent, parapsycholoog en therapeut, is bijzonder interessant omdat het op sprekende wijze het verschil tussen wetenschap en niet-wetenschap illustreert. Twee citaten, gevolgd door commentaar.
Is het niet vreemd dat de deelnemers bij sommige opdrachten de bal compleet missloegen, vraagt de interviewer. 'Helemaal niet', zegt Vandekerkhove die ook nog eens een instituut runt waar mensen zich kunnen laten testen op hun paranormale gaven. 'Ik heb al ontelbare tests uitgevoerd en wat je daaruit leert, is dat je niet op elk moment van de dag op je gave een beroep kunt doen. Met andere woorden: je kunt bewijzen dat iemand paranormaal begaafd is, maar je kunt niet bewijzen dat hij het niet is.'
Als je een hypothese zo formuleert dat ze niet te weerleggen valt, heb je altijd gelijk. Bijvoorbeeld: "het kan regenen of niet-regenen". Sterke hypothese: onweerlegbaar. Maar je leert niets bij. Idem met betrekking tot Vandekerkhove's paranormale testmethode: ofwel is iemand paranormaal, ofwel telt de test niet. Altijd prijs, niets gewonnen.
Skepp, de organisatie die zich kritisch buigt over alles wat ze 'pseudo-wetenschap en het paranormale' noemt, belooft de winnares van Het Zesde Zintuig, zo heet het programma in kwestie, een fikse geldsom als ze haar krachten laat testen in wetenschappelijke omstandigheden. 'Ik hoop bij God dat ze daar niet op ingaat', zegt Vandekerkhove. 'Skepp is gewoon niet objectief. Ze voeren geen wetenschappelijk onderzoek, ze willen bewijzen dat sommige fenomenen niet bestaan. Een test onder hun auspiciën zou faliekant aflopen, want er bestaat zoiets als catapsie: mensen kunnen je ongewild op een paranormale manier beletten je paranormale gaven te gebruiken. Noem het negatieve energievelden.'
Catapsie! Dat is een mooie. Als mijn hypothese wordt weerlegd, dan komt dat niet omdat de door mij veronderstelde samenhang niet bestaat. Het komt omdat er negatieve energievelden interfereren. Of doordat iemand ongewild op paranormale wijze belet dat de hypothese de toets doorstaat. Goed gevonden.
Overigens: als de winnares van de televisiewedstrijd écht paranormaal begaafd was, dan zijn er vier mogelijkheden. Eén, ze wist op voorhand de uitslag en dus komt het voor haar allemaal niet als een verrassing: beetje saai, dus. Twee, ze kwam via paranormale weg te weten wat werd getest en wat de goede antwoorden waren: spieken, heet dat. Drie, ze beïnvloeddde de testers op paranormale wijze en deed ze vragen stellen waarop zij het antwoord sowieso al wist: ook geen kunst. Vier, ze antwoordde wat ze wilde en deed ons, via paranormale weg, geloven dat ze toch de correcte antwoorden gaf: bedrog.
Eigenlijk, als je er over nadenkt, best wel flauw zo'n programma met paranormaal begaafden. Dan toch liever normale bedriegers.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten