Goede voornemens

De Top Tien van de goede voornemens van de Amerikanen voor 2009:

1. Meer tijd doorbrengen met familie en vrienden
2. Meer bewegen
3. Op dieet
4. Stoppen met roken
5. Meer genieten van het leven
6. Stoppen met drinken
7. Schulden afbetalen
8. Iets nieuw leren
9. Anderen helpen
10. Beter georganiseerd zijn

Waarom maken mensen bij het begin van een nieuw jaar goede voornemens? Waarom precies dan en waarom niet op een willekeurig andere dag? Kunnen onze vrienden de economen licht werpen op dit vreemde fenomeen? In de Freakonomics-sectie van de New York Times boog men zich over de kwestie. Er passeerden zeven theorieën de revue. Wij houden ze tegen het licht.

Eén, goede voornemens zijn vooral een statement, tegenover jezelf en eventueel tegenover anderen, met betrekking tot het soort mens dat je wil zijn. Met andere woorden, als je verklaart in het nieuwe jaar meer tijd te willen dorbrengen met je geliefde in plaats van op je werk, dan is dat vooral een uitspraak die op dat moment belangrijk is: zie, wat een fijn mens ik ben. Eén probleem: waarom maken we zo'n statement dan precies op 31 december en niet, bijvoorbeeld, op 7 april?

Twee, goede voornemens zijn een verbintenis die je aangaat met jezelf of, preciezer, je toekomstige zelf. Je engageert je en je rekent op je toekomstig schuldgevoel om je aan die verbintenis te houden. Prima, maar weerom: waarom dan precies bij het begin van het nieuwe jaar?

Drie, goede voornemens als een verbintenis die je aangaat tegenover anderen. Je rekent op hun toekomstige teleurgestelde of boze blikken om je aan je verbintenis te houden. Weerom: zegt niets over waarom we dat precies rond de jaarwisseling doen.

Vier, goede voornemens als een signaal. Het kunnen maken en, vooral, nakomen van verbintenissen werkt als een sociaal onderscheidingsteken. Het toont dat je een mens van karakter bent, wat ook in andere contexten van pas kan komen. Klopt vermoedelijk, maar waarom doen we dat op nieuwjaar?

Vijf, een nieuw jaar is als een propere lei. We vagen af wat er op stond en we beginnen opnieuw. Dat klinkt overtuigend, maar dat werpt ook nieuwe vragen op. Strikt genomen verandert er met de jaarwisseling niet zo erg veel: we gaan weer werken, we stappen weer in het gewone leven. Waaraan ontlenen we dan eventueel dat gevoel van een propere lei?

Zes, goede voornemens horen nu eenmaal bij het jaareinde, net als iemand een goede gezondheid toewensen. Veel verschil maakt het niet uit, maar het wordt nu eenmaal van je verwacht. Hmmm: maar nogal wat mensen proberen zich echt een hele tijd aan die voornemens te houden. Dus doen die mensen dat niet zomaar. Dus moet er meer zijn.

Zeven, wijsheid komt na de zonde. We maken maar pas goede voornemens nadat we constateren dat we de teugels een tijdje hebben gevierd. Wie matig leeft, voelt nooit de noodzaak om zichzelf te tuchtigen. Wie uitspattingen doet, wel. En omdat december traditioneel een maand is van feestjes, maken we begin januari goede voornemens om het nu ernstiger aan te pakken. Als die theorie klopt zouden we ook in september, wanneer de vakantie achter de rug is, een reeks goede voornemens maken. Misschien klopt dat ook wel. Althans, wij durven dat wel eens doen. Overigens: ons tot hiertoe volgehouden goede voornemen om meer op ons gewicht te letten namen we op 15 mei, vlak nadat we ons in Avignon culinair gesproken enkele dagen bijzonder goed hadden laten gaan. Q.E.D.

Wat denken de lezers er van? Overigens: wie zijn of haar goede voornemens met ons wil delen is altijd welkom. In het licht van de hogerbeschreven theorieën 1, 3, 4, 5, 6 en, mogelijk, 7 zou dat trouwens zeer begrijpelijk en ook rationeel zijn.