Mensen kunnen niet anders dan overal orde en regelmaat zoeken, zin en betekenis zien. Dat zit in onze genen. Voor moord, genocide en oorlog zoeken we rationele verklaringen. Zo hopen we het onredelijke tot redelijke proporties te herleiden. Dat maakt het leven leefbaar.
Als er dezer dagen vreselijke beelden en berichten binnenstromen uit Georgië en Zuid-Ossetië, dan duurt het niet lang of een deskundige komt uitleggen dat het allemaal goed te begrijpen valt. Olie, strategische belangen, bondgenootschappen: daarom wordt er gevochten. Het onredelijke in redelijke banen gestuurd.
Alsof de dingen zo eenvoudig waren. Waarom staan mensen elkaar naar het leven? Ressentiment, afgunst, angst, misverstanden, onkunde, onkennis, onnadenkendheid, jaloezie, haat, domheid, wraak, bekeringsdrang, superioriteitsgevoelens, groepshysterie, nationalisme, verdwazing, sadisme, zucht naar avontuur, naar sensatie, naar glorie. Bijvoorbeeld.
Allemaal dingen die zich buiten de sfeer van het redelijke situeren en dus ook niet zo vanzelfsprekend ooit zullen worden kunnen uitgebannen. Daarom zoeken mensen liever verklaringen in de materiële sfeer: geld, ongelijkheid, olie, invloedssferen, grondstoffen, allianties. Dat soort zaken kan in principe rationeel worden aangepakt en opgelost. Dat maakt het enigszins beheersbaar. Hopen we althans.
Mensen blijven altijd maar hopen. Ook dat zit blijkbaar in de genen.
(De afbeelding: Pieter Breugel, De Dulle Griet, 1562. Te zien in Antwerpen, Museum Mayer van den Bergh. Op de site van museum geven ze deze toelichting bij het schilderij: Bruegel slaagde erin om op meesterlijke wijze "te schilderen, wat niet te schilderen is", zoals zijn vriend Ortelius over hem schreef, d.w.z. een verschrikking boven mensenmaat, kosmisch en alomvattend.)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten