Exclusief gesprek met Bach

Johann Sebastian Bach liet dit jaar de concurrentie geen schijn van kans. Hij bezet zomaar eventjes de eerste drie plaatsen van Klara's Top 75. Op 3 staat, uit de Mattheuspassie BWV 244, Erbarme dich, op 2 Suite voor cello solo BWV 1007 - prelude, en op 1, de absolute kraker, uit de Mattheuspassie BWV 244, Wir setzen uns mit Tränen nieder. Wij konden Bach strikken voor een exclusief gesprek.

En, Johann Sebastian, blij verrast met dit resultaat?
Blij, uiteraard. Verrast, als ik eerlijk moet zijn, niet. Ik heb het afgelopen jaar geweldig hard getraind, goed op mijn voeding gelet, altijd op tijd naar bed en me goed gefocust. Ik was er helemaal klaar voor en ben er dan ook voor gegaan.
Maar had je geen schrik van de concurrentie? Mozart en Pergolesi staken dit jaar toch ook in een bloedvorm?
Pergolesi is toch meer de man voor de korte afstandjes. Dat Stabat Mater, goed hoor, maar toch te weinig body om mensen een heel jaar te bekoren. En Mozart? Tja, iedereen ziet Wolfgang graag. Maar Wolfgang neemt het soms wel een beetje van de gemakkelijke kant. Dat Lacrimosa uit het Requiem, bijvoorbeeld: toch wel iets van een meezinger, vind ik. En dan denken mensen: leuk, maar niet zo bijzonder. Ik probeer toch altijd de dingen iets doorwrochter te maken. Dan denken de mensen: toch nog maar eens luisteren. En als je ze zover krijgt, blijven ze terugkomen.
Wat vind je overigens van je hedendaagse uitvoerders?
Het technisch niveau is vandaag bijzonder hoog. Jullie muzikanten zijn, technisch gesproken, heel knap. Maar, hoe zal ik het zeggen, het is allemaal nogal droog. Een beetje bloedeloos. Allemaal zo ernstig, ook. In mijn tijd werd er meer gelachen. Dat fabeltje dat wij allemaal zo gelovig en godvruchtig waren, tja. Voor de vorm natuurlijk wel. Als je broodheer pilarenbijter is, kan je moeilijk anders. Maar na de uren, op café, gaven we van jetje. En gelijk hadden we. Voor je het weet is het gedaan. En dan heb je spijt dat je niet meer van de dingen hebt genoten.
Kan je misschien iets zeggen over hoe je zelf je werk het liefst uitgevoerd hoort?
Eerst even dit: dat authentieke gedoe is totale flauwekul. Ik probeerde in mijn tijd optimaal de mogelijkheden uit van de instrumenten die we toen hadden. Als ik vandaag zou leven, componeerde ik voor de beste instrumenten van vandaag. Dat gerommel met die gerestaureerde klavecimbels die driehonderd jaar op een zolder hebben staan rotten: bespaar me daar van! Nee, wat ik nog het liefste hoor is mijn werk uitgevoerd op accordeon.
Pardon? Op accordeon? Hoe bedoel je...
Op accordeon, zeg ik! Het armemensenorgel, de piano met bretellen er aan: dé accordeon, dé koningin der toetseninstrumenten. Ik wil jullie best wel drie tips geven. Luister een keer naar deze Baskische man (filmpje), of naar deze Mexicaan (filmpje). Of nog: deze Rus (filmpje). Zo had ik het in gedachten destijds. Machtig mooi instrument, zo'n accordeon.
Euh...
Zal ik jullie nog eens iets vertellen?
Doe gerust, Johann Sebastian.
Ik heb mijn hele leven lang psalmen geschreven over het hiernamaals en eeuwige rust en de engelen en dat soort dingen. En nu ik er de hele dag tussenzit gaat het me toch wel wat vervelen.
Hoe bedoel je?
De eerste honderd jaar is het hiernamaals best prettig. Er komen voortdurend mensen bij die je hebt gekend en mensen die je kunnen vertellen hoe dingen zijn afgelopen die je zelf nog hebt meegemaakt. Dat is allemaal leuk. Maar daarna komen er steeds meer mensen bij die je van haar nog pluim kent en die het hebben over dingen waar je je niets kan bij voorstellen. Die negentiende eeuwers bijvoorbeeld, wat een stelletje saaie pieten is dat. Of al dat nageslacht. Willen allemaal hun beroemde voorvader wel eens zien. Daar ben je dagen mee kwijt. Maar goed, het blijft je nageslacht, natuurlijk. Kan ik ze even de groeten doen? Mijn eerste vrouw Maria Barbara, mijn tweede vrouw Anna Magdalena. Mijn zonen Wilhelm Friedemann, Carl Philipp Emmanuel, Gotfried Heinrich, Johann Christoph, Johann Christian. Mijn dochters Elisabeth Juliane Friederica, Johanna Carolina, Regina Susanna. Mijn kleinkinderen Anna Philippa Friederica, Wilhelm Friedrich Ernst, Christina Luisa en Johann Sebastian. Mijn achterkleinkinderen ...
Hartelijk dank voor dit interview, Johan Sebastian, maar onze tijd zit er op. Over naar de studio.

(Het prentje: het hiernamaals. Bach speelt een potje schaak met een klein deel van zijn nageslacht.)