Er was wel wat te doen rond Ryszard Kapuscinski. Die Poolse reisjournalist kon bij ons, sinds de lectuur in Humo, een mensenleven geleden, van zijn reportages over Iran en Ethiopië, geen kwaad meer doen. En nu beweerden kwatongen dat hij maar liefst twee doodzonden had bedreven. Eén, zijn reisverhalen klopten feitelijk niet altijd en, twee, hij had gecollaboreerd met de Poolse inlichtingendiensten.
Het eerste verwijt is, in dit geval, enigszins absurd. Kapuscinski bedreef een vorm van reisjournalistiek die literair van aard was. Het ging er Kapuscinski om iets te vertellen over een land of een situatie waardoor je dat land of die situatie beter begreep. Dat hij daarbij al eens wat nonchalant omsprong met datums of plaatsnamen is hoogstens jammer, maar niet het punt. Dat soort feiten zoek je immers gewoon op in een naslagwerk, daar heb je geen reisjournalist voor nodig. Die zonde is dus niet kapitaal en behoeft zelfs geen penitentie.
Verwijt twee dan. Lectuur van Kapuscinski's biografie (Kapuscinski: Non-Fictie. Biografie van een legendarische journalist) van de hand van zijn landgenoot Artur Domoslawski, maakt veel duidelijk. Kapuscinski geloofde in het socialisme; in sommige periodes van zijn leven weliswaar met meer overtuiging dan op andere. Zelfs ten tijde van de onafhankelijke vakbond Solidariteit, toen Kapuscinski toetrad tot het beschermcomité van de vakbond, bleef hij fundamenteel betrouwen op het regime. Kapuscinski was partijlid en zag er geen graten in wanneer vrienden binnen de veiligheidsdienst hem vroegen rapporten te schrijven over de politieke situatie van de landen die hij bezocht. Kapuscinski benadeelde niemand en de rapporten die hij schreef verdwenen meestal netjes in de schuif van één of andere chef. Ook geen doodzonde.
Nog even over Domoslawski's boek. Je leest vaak boeken over ex-communisten of over notoire communistische slechteriken. Je leest vrijwel nooit over wat vermoedelijk ook een aanzienlijke groep moet zijn geweest: de mensen die op één of andere manier hun hoop stelden op partij, die vaak ontgoocheld werden, maar die bleven geloven dat het systeem fundamenteel goed zat. Dat soort mensen leer je door dit boek alleszins beter begrijpen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten