donderdag 12 maart 2009

Jacob Jorisz is terecht


Eindelijk weten we precies wie al die mensen zijn op Rembrandts Nachtwacht. Of beter: we hadden de namen al een hele tijd. Die werden er in 1715 op het doek bijgeschilderd. Maar welk hoofd bij welke naam hoorde, dat bleef een raadsel.

Tot nu. De historicus Bas Dudok van Heel identificeerde de figuren op het schilderij (De Volkskrant, 12.03.09). Afgaand op hun leeftijd, status en de attributen die ze op het schilderij bijhebben, slaagde Dudok er in man en paard te noemen. En nog mooier: hij kon zelfs één van de nevenfiguren, waarvan de naam destijds niet werd opgelijst, identificeren.

Als je goed kijkt zie je rechts onderaan een mannetje nogal driftig de trom beroeren. Dat is, volgens Dudok, Jacob Jorisz. Waarom Dudok dat zo stellig weet, legt de krant niet uit. Maar wat wel leuk is: Jorisz werd onsterfelijk zonder dat het hem een centje kostte.

De afgebeelde schutters betaalden elk zo'n honderd gulden. Jorisz, die vermoedelijk veertig gulden per jaar verdiende, had dat geld niet en betaalde ook niets. En toch staat hij voortaan in alle boeken kunstgeschiedenis met naam en toenaam. Slim bekeken. Je zou welhaast denken: typisch Nederlands.

Maar het werk van Bas Dudok van Heel zit er nog niet op. Nog twee figuren blijven anoniem: een jongetje (links vooraan, half uit beeld) en een vrouw (linksmidden, fel verlicht). Volgens Dudok zijn het "verhalende figuren", van het genre morrend volk of iets dergelijks, en dus niet gemodelleerd op echt bestaande mensen.

Maar dat weet je natuurlijk nooit helemaal zeker, Bas. Terug het archief in. Uitzoeken wie die mensen zijn! Willen we ook weten.

En die hond (rechtsonder) hoe zit het daarmee?

Geen opmerkingen: