vrijdag 11 juli 2014

Duisternissen


Raar: in het Frans is de duisternis een woord dat je altijd in het meervoud gebruikt: les ténèbres.  Het Franse ténèbres komt van het Latijnse tenebrae, dat evenwel ook een enkelvoudsvorm kent. Je kunt nog veronderstellen dat onze Latijn sprekende vrienden die meervoudsvorm opspaarden voor bijzondere gelegenheden - de metafysische duisternis na de dood, bijvoorbeeld - maar ook daar zit geen lijn in. Tenebrae had gewoon meer toepassingsmogelijkheden: je kon het ook gebruiken om naar troebelen te verwijzen of naar obscuriteiten, woorden waarvoor wij in de Germaanse talen ook meervoudsvormen gebruiken.

Maar: die Franse gewoonte om duisternis in het meervoud te gebruiken heeft mogelijk wel verregaande theologische consequenties. Waar in de Nederlandse versie van Genesis het verhaal begint in de duisternis - In het begin schiep God de hemel en de aarde. De aarde was nog woest en doods, en duisternis lag over de oervloed, maar Gods geest zweefde over het water - is dat in het Frans in de duisternissen:  Au commencement, Dieu créa les cieux et la terre. La terre était informe et vide : il y avait des ténèbres à la surface de l'abîme, et l'esprit de Dieu se mouvait au-dessus des eaux. 

Dan vraag je je onwillekeurig af of daar één of andere kosmologie achter schuilt. Geloven de Fransen in het bestaan van meerdere duisternissen, en zo ja, wat moeten we ons daar dan bij voorstellen? Wie kent een Fransman/-vrouw en vraagt het eens?

Het prentje: je wil niet weten wat zich zoals in de duisternis/duisternissen ophoudt. Luis Ricardo Falero (1851-1896), Heksen op weg naar de Sabbat, 1878.

Geen opmerkingen: