We hadden het al eerder al over het raadsel van de grote dialectvariatie in de Lage Landen. Wat we toen nog niet wisten is dat het een raadsel is dat ook heuse taalkundigen bezighoudt. Even recapituleren, er zijn redenen waarom binnen één taalgebied veel varianten ontstaan en overleven: als mensen bijvoorbeeld heel ver uit elkaar wonen, als taalgebieden heel erg groot zijn, als reizen tussen de verschillende delen van dat taalgebied moeilijk is. Dat klinkt logisch en overtuigend, maar jammer genoeg gelden die condities niet voor Vlaanderen en Nederland. Wat dan?
Maar misschien even dit: bestaat er hier echt wel zoveel variatie? Taalkundige Gaston Dorren heeft het uitgezocht ('Klein taalgebied, grote verschillen', Onze Taal, januari 2013). Er bestaat meer variatie op die twee zakdoeken die we Vlaanderen en Nederland noemen, dan bijvoorbeeld in heel Spanje. In Noorwegen, dat geweldig uitgestrekt is, bestaat minder dialectvariatie dan in de dichtbevolkte Lage Landen. Dat is niet niets. Maar hoe komt dat dan?
Eigenlijk, en dat is toch wel een beetje een verrassing, zou het wel eens kunnen te maken hebben met dat, in de periode waarin de verschillende Europese dialecten vorm kregen, mensen hier, weerom verhoudingsgewijze, minder verhuisden. Dat was elders in Europa dus anders: daar zijn onder de invloed van invasies, burgeroorlogen en buitenlandse veroveringen de groepen die verschillende varianten van één taal spraken, regelmatig door elkaar gegooid en vermengd. Het gevolg was minder robuuste en minder gevarieerde dialecten.
Dat van die betrekkelijke bevolkingsstabiliteit is ook wel een eye-opener. Wij hebben het beeld van onszelf alsof wij vreselijk geleden hebben onder de geschiedenis. Dat blijkt dus nogal mee te vallen: elders was de miserie zo groot, dat mensen om de zoveel tijd moesten verkassen. Hier bleef dat veel beperkter. En daar houden we dus een grote dialectvariatie aan over. Fascinerend.
Het prentje: Ier worstelt met Nederlands. Wie wint? Hier lees je het vervolg.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten